Автоматик бошқариш тизимининг барқарорлиги

Andijon mashinasozlik instituti EEE yo’nalishi S 357-19 guruh talabasi KOMILOV SARVARBEK ning tayyorlagan MUSTAQIL ISHI

АВТОМАТИК БОШҚАРИШ ТИЗИМИНИНГ БАРҚАРОРЛИГИ

РЕЖА

• РЕЖА

1. Чизиклантирилган тизимларнинг баркарорлик тушунчаси 2. Бекарор булмаган тизимнинг уткинчи характеристикаси 3. Бекарор тизим илдизларининг жойлашуви

Турғунлик тушунчаси Иш жараёнида АБТ лар доимо уларни исталган ва нормал ҳолатда. ишлаб турган ҳолатидан четлатуқчи, турли хил тойдирувчи-ҳалақит таъсирлар остида бўлади ва АБТларни лойиҳалаш ишларини бажаришда асосий вазифалардан бири бу ҳодисаларни бартараф қилишдир. Агар АБТ аввалги нормал иш режимига қайтишга қодир бўлса, у барқарор (турғун) ва демак, ишлашга лаёқатли бўлади. Акс ҳолда у беқарор (нотурғун) ва ишлашга лаёқатсиз ҳисобланади.

• Турғунлик тушунчаси Иш жараёнида АБТ лар доимо уларни исталган ва нормал ҳолатда. ишлаб турган ҳолатидан четлатуқчи, турли хил тойдирувчи-ҳалақит таъсирлар остида бўлади ва АБТларни лойиҳалаш ишларини бажаришда асосий вазифалардан бири бу ҳодисаларни бартараф қилишдир. Агар АБТ аввалги нормал иш режимига қайтишга қодир бўлса, у барқарор (турғун) ва демак, ишлашга лаёқатли бўлади. Акс ҳолда у беқарор (нотурғун) ва ишлашга лаёқатсиз ҳисобланади.

Барқарорлашган тартибдаги турғунликни (бундай тартиб автоматик муътадиллаштириш, позицияли кузатувчи тизимларга ва бошқаларга характерлидир) батафсилроқ кўриб чиқамиз. Агар тизимни нормал тартибдан қисқа муддатли тойдирувчи таъсирда-четлатиши кўрилса, барқа-рор тизимда бу четлатиш вақт ўтиши билан йўқолади (6.1а-расм) беқа-рор тизимда эса ёки ўсади ёки ҳеч бир қонуниятга бўйсунмайдиган эгри чизиқни ифодалайди. (6.16-расм). Содир бўлаётган жараён характери нодаврий (7-эгри чизиқ) ёки тебранувчи (2-эгри чизиқ) бўлиши мумкин. Тойишни бартараф қилиш бўйича ростловчи АБТ ларда, агар тескари боғланиш қутби нотўғри танланса, нодаврий ўсувчи жараён юз бериши мумкин. Бу ҳолда ростлагич тойишни йўқотиш ўрнига уни катталаш-тиради.

• Барқарорлашган тартибдаги турғунликни (бундай тартиб автоматик муътадиллаштириш, позицияли кузатувчи тизимларга ва бошқаларга характерлидир) батафсилроқ кўриб чиқамиз. Агар тизимни нормал тартибдан қисқа муддатли тойдирувчи таъсирда-четлатиши кўрилса, барқа-рор тизимда бу четлатиш вақт ўтиши билан йўқолади (6.1а-расм) беқа-рор тизимда эса ёки ўсади ёки ҳеч бир қонуниятга бўйсунмайдиган эгри чизиқни ифодалайди. (6.16-расм). Содир бўлаётган жараён характери нодаврий (7-эгри чизиқ) ёки тебранувчи (2-эгри чизиқ) бўлиши мумкин. Тойишни бартараф қилиш бўйича ростловчи АБТ ларда, агар тескари боғланиш қутби нотўғри танланса, нодаврий ўсувчи жараён юз бериши мумкин. Бу ҳолда ростлагич тойишни йўқотиш ўрнига уни катталаш-тиради.