Автоматика асослари ва микропроцессор техникаси

5-rasm

Ob’ektda (1) ketaѐtgan texnologik jaraѐnni asosiy bosh kursatkichini birlamchi uzgartirgich-datchik (2) ѐrdamida ulchanib, kerakli signalga aylantiriladi. Signal (3) rostlagichga kelganda, rostlagich kursatkich kattaligini uning belgilangan kiymati bilan solishtiradi. Agar ikkala kiymatda fark bulsa (dyqub-u), rostlagich ma’lum konuniyat buyicha ijrochi kurilmaga (4) rostlash ta’sir signalini yuboradi va ob’ektga farkni kamaytirishga yunaltirilgan ta’sir kursatadi.
Tashki muxit va xodisalarning ta’siridan kupincha jaraѐnlarning parametrlari uzgarib turadilar. Texnologik jaraѐnning ketishini uzgartiradigan xar kanday ta’sir turtki deyiladi. Ularni boshkarish yuli bilan tuzatilinadi.
Boshkarish - bu ob’ektga optimal ѐki buyurilgan tartibda ishlatish maksadida yunaltirilgan ta’sirdir.
Bu ta’sir ABT elementlarining ishlash prinsipaga karab uzluksiz ѐki davriy bulishi mumkin.
Boshkarilaѐtgan parametrlarning belgilangan kiymatlarini uzgartirish konuniga karab ABTlari: avtomatik stabillash tizimlari; dasturli boshkarish tizimlari; kuzatib boruvchi boshkarish tizimlari va optimal boshkarish tizimlariga bulinadi.
Boshqarish tizimining eng sodda kurinishi bu avtomatik rostlash tizimi
(ART) bulib, ART misolida tizim elementlarini aloxida kurib chikaylik (rasm-6).

Rasm-6

RK - rostlovchi kurilma; IK - ijrochi kurilma; BU - birlamchi ulchagich-masofaga signal uzatuvchi; B -buyurtma; RK - rostlovchi kurilma;
Pr - uzgartirgich; K - kuchaytirgich; SE - solishtiruvchi element,
 ^{- rostlash ta’sir signali.}
Rostlash ob’ekti ART ning asosiy elementi xisoblanadi.
Rostlash ob’ektlari va ularning kursatkichlari
Texnologik jaraѐnlarni boshkarish va optimallashtirish uchun rostlanuvchi ob’ekt aloxida urganilib, ularga mos rostlash konunlarini topish zarurdir.
Avvaliga ob’ektni ba’zi xossalari urganilib chikiladi. Ular kuyidagilardan iborat: