Avtomatika elementlarining prinsipial sxemalarda grafik ifodalanishi

I
1
 
2I
1
 
3I
1
 
4I
1
 
5I
1
 

 
 
2.4. Elektromagnit relening prinsipial elektr sxemasi 
Nazorat savollari 
1. Rеlе dеgаndа nimаni tushunаsiz?
2. Elеktrоmаgnit rеlеning tuzilishi?
3. Rеlеning аsоsiy ko`rsаtgichlаri?

---

32 
9-LABORATORIYA ISHI 
VAQT RELESI VA PROGRAMMALI QURILMANING ISHINI 
O‘RGANISH VA ULARNI TEKSHIRISH
1.Ishning maqsadi 
1. Turli tipdagi vaqt relelarining ish printsipini o‘rganish va ularni tekshirish.
2. Umumiy tushunchalar 
VS 10-33U4  programmali vaqt relesi qurilmalarini ma’lum vaqt davomida ishga 
tushirish va to`xtatish uchun xizmat qiladi. Rele bir-biriga bogliq bo‘lmagan uch juft 
vaqt bo`yicha ishlovchi kontaktlarga ega bo‘lib, ularning іar birida bitta ajraluvchi 
(ma’lum vaqt davomida ajratuvchi) va bitta qo‘shiluvchi (ma’lum vaqt davomida 
qo‘shiluvchi) kontakt mavjud. Kontaktlar sistemasiga disklarga maіkamlangan
maxsus qurilma ta’sir qiladi. 
Disklar esa o‘z navbatida mufta va shesterenkalar sistemasi orqali sinxron elektr 
yuritma bilan boјlangan. Іayallash vaqti disklarning aylanish tezligining kichikligi 
іisobiga sodir bo‘ladi.(

=72000) va u chap tomondagi paneldagi ko‘rsatuvchi 
asbobga nisbatan o‘rnatiladi. Bu іolda kontaktlar juftligi іisobiga olinmaydi va іarakat 
disklarni aylantirish orqali іosil bo‘ladi. Disklarni ma’lum bir іolatda ushlab turish 
uchun maxsus qisuvchi gayka o‘rnatilgan. 
Hayallash vaqtini xisoblash boshqaruvchi elektromagnit muftasi yordamida 
disklarning valini reduktor bilan ulangan vaqtida boshlanadi. Elektromagnit 220 V 
kuchlanishli elektr tarmoјi orqali ishga tushiriladi. 
Berilgan programma bajarilgach disklar boshlangich xolatiga qaytadi. Іayallash 
vaqti oraligi relening old panelida ko‘rsatiladi. Relening barcha elementlari oynali 
іimoya qopqogi ostiga joylashtirilgan. Іayallash vaqti diapazoni 15...540 s. 
RVM – 12 vaqt relesi. RVM – 12 motorli vaqt relesi VS tipidagi relening 
turlaridan biri xisoblanadi va rele korpusidagi sxemada ko‘rsatilgandek іayallash 
vaqti sxemaning yuklama tokiga nisbatan o`zgaradi (relening sinxron elektr 
yuritmasi). Іayallash vaqti oraliјi 0,5...4 s. 
EV – 235 elektromexanik vaqt relesi. Bu rele boshqaruvchi elektromagnitga 
ega bo`lgan soatli mexanizmdan iborat. Kontaktlar sistemasi rele siferblatiga 
maіkamlangan bo‘lib, vaqt shkalasi ko‘rsatkichi orqali o‘rnatiladi. Elektromagnit 
ishga tushirilganda soat mexanizmi prujinasi tortiladi, elektromagnit ishdan to‘xtasa 
relening kontakiga ulangan dastak ma’lum vaqt davomida o‘zining avvalgi xolatiga 
qaytadi. Іayallash vaqti oraligi 0,5...10 s. 
RVP – 22 pnevmatik vaqt relesi. Bu rele elektromagnit yordamida 
boshqariluvchi pnevmatik dempferdan iborat. Elektromagnit ishga tushganda 
dempfer dastagi bo`shaydi va membrananing elastikligi natijasida qisilgan іavo 
maxsus tuynuk orqali atmosferaga chiqadi. Shu bilan bir vaqtda membrana bilan 
boglangan dempfer dastagi prujina yordamida maxsus o‘zak orqali uni ishga 
tushirishini ta’minlaydi. Іayallash vaqti maxsus tuynukning maydonini o‘zgarishi 
xisobiga xosil bo‘ladi. Іayallash vaqti oraligi 0,4...188 s.