Avtomobil dvigateli va boshqa agregatlarini elektron boshqarish : kasb-hunar kollejlari uchun o'quv qo'llanma

2 .1 0 . Benzinli dvigatellar uchun y o n ilg i purkash 
forsunkalari
F orsu n k a (injektor) b a r q an d ay y onilg‘i p u rkash tiz im id a asosiy 
ijrochi m oslam alard an biri hisoblanadi. U n in g asosiy vazifasi — 
IY
o
D ning kiritish kollektoriga yoki bevosita silindrlarga yonilg‘ini 
m ayda z a rra ch a lar k o ‘rinishida purkab berishdir.
Forsunkalarning gidrom exanik, elektrom agnitli, m agnitoelektrik 
va elektrogidravlik turlari mavjud. Z am onaviy yonilg‘i purkash tizim ­
larida asosan gidrom exanik va elektrom agnitli forsunkalar ishlatiladi.
V azifasiga k o ‘ra, fo rsu n k alarn in g ishga tu sh iruvchi va ishchi 
tu rla ri m avjud. Ish c h i fo rsu n k a la r, o ‘z n a v b a tid a, b ir n u q ta li, 
im pulsli m arkaziy va taqsim langan k o ‘p nuqtali turlarga b o ‘linadi. 
Oxirgi yillarda IY oD ning bevosita silindrlariga y o nilg‘ini yuqori 
bosim ostida purkash u c h u n m o lja lla n g a n ishchi n aso s-forsunkalar 
ishlab chiqildi.
B enzin p u rkash u c h u n moM jallangan forsunkalar, o d a td a , h a r 
bir dvigatel u c h u n alo h id a yasaladi, ya’ni ular unifikatsiya qilin- 
m aydi, b ir turdagi dvigateldagi forsunkalarni b o sh q a turdagi dviga- 
telga q o ‘yib boMmaydi. F aq at «K -Jetronic» m exanik p urkash tizim i 
u c h u n «Bosch» firm asi to m o n id a n ishlab chiqilgan universal g id ro ­
m exanik fo rsu n k alar b u n d a n istisno.
D eyarli b a rc h a fo rsunkalarning ichiga kichik to ‘rli, m ayin b e n ­
zin tozalagich (filtr) q o ‘yilgan. Bu ko ‘p h o llard a, ayniqsa sifatsiz 
b e n z in ishlatilganda, forsu n k an in g ishdan chiqishiga sabab b o ‘ladi. 
Ifloslangan forsu n k an in g ish qobiliyatini tiklash u c h u n benzinga 
m axsus erituvchi suyuqlik q o ‘shiladi va dvigatelni salt ishlash reji- 
m ida 3 0 - 4 0 m in u t dav o m id a ishlatib, yonilg‘i uzatish tizim i yuvi- 
ladi. F o rsu n k alarn i dvigateldan yechib olib, asetonga «bo‘ktirish» 
yoki siqilgan havo y o rd am id a tozalashga urinish o d a td a sam ara 
berm aydi.
Z am o n av iy fo rsu n k alar qism larga b o ‘linm aydi va t a ’m irla n - 
m aydi.
76

---