Avtomobil dvigateli va boshqa agregatlarini elektron boshqarish : kasb-hunar kollejlari uchun o'quv qo'llanma

4 .5 -r a sm . 
G idrom exanik uzatm ani elektron boshqarish tizim ining 
tarkibiy sxemasi.
tez lig i o rtis h i (y o k i p a sa y ish i) ja r a y o n id a k o m p a r a to r la r n in g
n av b a tm a-n a v b a t ulanishi so d ir boMadi. B irinchi k o m p a ra to r ishga 
tu sh g an d a ikkinchi u z a tm an i ulash signali shakllanadi. Ikkinchi 
va u c h in c h i k o m p a ra to rla r, m os ravishda, u c h in c h i u z a tm a va 
g id ro tra n s fo rm a to m i b lo k lash ( BL) sig n a lla rin i sh a k lla n tira d i. 
K o m p a ra to rn in g kirish jo y id a signalning y o ‘qligi birin ch i u zatm a 
ulanganligining dalolati hisoblanadi. Ishga tushirish chegarasini 
suruvchi m o sla m a (C H S ) k o m p ara to rla rn in g ishga tushish c h e g a ­
rasini dvigatel yuklam a datchigining holatiga k o ‘ra o ‘zgartirib turadi. 
D v ig a te ln in g y u k lam a si o rtg a n d a , k o m p a r a to r n in g a lm a s h la b
u lan ish i av to b u sn in g k a tta tez lik bilan h a ra k a tla n g a n id a so d ir 
boMadi.
U zatm alarn i alm ashtirish haqidagi b uyruq k o m p ara to rla rn in g
c h iqish jo y id a n desh ifrato rg a uzatiladi. B oshqarish k o ntrollyori 
( BK) va gidrosekinlatgich datchigi (G D ) signallari h am deshif­
ratorga keladi. B oshqarish ko n tro lly o rin in g holat iga k o ‘ra, deshif- 
ra to r k o m p a ra to rla r b lo k in in g b u y ruqlari aso sid a a v to m a tik va
98

---

m ajburiy ravishda b irin ch i, orqaga yurish u z atm alarin in g ulanishini 
yoki u z a tm a la r q u tisin in g o ‘ch irilish in i («neytral») t a ’m inlaydi. 
G id ro sek in latg ich u lan g an d a g id ro tra n sfo rm ato r m ajburan blok- 
lanadi (qotiriladi).
N a z o rat tuguni (N T ) qisqa tu tash u v yoki tezlik datchigi z a n - 
jirid a uzilish b o ‘lganda va ikkita elek tro m ag n it k o ‘zda tu tilm ag an
k om b in atsiy ad a b ir v aq td a ulanishi natijasida yuzaga keladigan 
avariya rejim laridan him o y an i t a ’m inlaydi. A variya rejim i yuzaga 
kelgan h olda N T elektrom agnitlarga u lan g an to k zanjirini uzadi 
va n azo rat lam pasi (N L ) ni yoqadi.