Avtomobil dvigateli va boshqa agregatlarini elektron boshqarish : kasb-hunar kollejlari uchun o'quv qo'llanma

4 .1 .4 . Antiblokirovkali gidravlik tormoz tizimining 
ishlash prinsipi
A ntiblokirovkali to rm o z (A BT) tizim i tarkibiga asosan quyidagi 
e le m e n tla r kiradi:
1. G ‘ildiraklarning aylanish tezligi datchigi ( G ‘D).
2. G ‘ild irak lam in g to rm o z silindrlari ( G ‘TS).
3. Bosh to rm o z silindri (B T S).
4. A B T T ning g id ro m o d u lato ri.
5. A B T T ning ele k tro n bosh q arish bloki (E B B ).
A ntiblokirovkali to rm o z tiz im in in g asosiy elem en ti g id ro m o ­
d u la to r b o ‘lib, u quyidagi qism lard an iborat:
• gidravlik nasos;
• u c h ta teskari t a ’sir qiluvchi reduksion klap an lar K v K2, Af3;
• ikkita berkituvchi k lap a n lar K4 va K5 d a n iborat u ch holatli 
e lek trom agnitli g id ro k lap an (G K ).
A B T tizim in in g ishlash prinsipini b itta g ‘ildirakning to rm o z la ­
nish rejim i m isolida ko ‘rish qulay b o ‘ladi (4 .3-rasm ).
BTS
4 .3 -r a sm . A B T tiz im in in g fu n k sio n a l m odeli. 
93

---

T orm ozlanish rejimiga koT a 5 ta vaziyat yuzaga kelishi m um kin:
\ . « A B T tizim isiz tormozlash» rejim i. Bu holda:
a )
u t i
=
b) to rm o z pedali datchigi P D bosilishi bilan A B T tizim i ulanadi, 
lekin u ishlam aydi, ch u n k i g ‘ildiraklarning aylanish tezligida farq 
y o lq;
d) to rm o z suyuqligi BTS d a n avval Л/ kanalga, so ‘ngra Кл 
klapani orqali G ‘TS ga uzatiladi. K x va Къ klap an lar yopiq va ular 
L, N  kanallarni berkitadi. K5 klapan ham yopiq. Bu h olda odatdagi 
to rm o zlan ish jara y o n i so d ir b o ia d i va u n d a A B T tizim i ishtirok 
etm aydi;
e) to rm o z pedali q o ‘yib y u b o rilgandan keyin G T S dagi suyuq- 
likning teskari bosim i ta ’sirida Кг klapan ochiladi va to rm o z suyuq- 
ligini BTS ga qaytib o lk a z ib yuboradi.
2. G T S da «bosimning pasayishi» rejim i (ya’ni, g lld ira k la rn i 
to rm o z la sh k u ch larin in g susayishi).
Bu rejim g lld ir a k d atch ig i G ‘D d a n EB B ga g lld ira k n in g
sekinlashganligi h aqidagi (g lld ira k la rn in g blokirovkasiga yaqin 
b o ig a n hoi) С  signal uzatilganda yuzaga keladi. Bu holda:
a) 
v a > V x \ ’
b) A B T tiz im in in g EBB С signal a so sid a A k o n ta k tla rg a
Uk = \0 V  k u ch lan ish u zatadi va bosh g id ro k la p a n n in g e le k tro ­
m agnit g ’altagi IV orqali ~5 A tok o ‘ta boshlaydi. Shu bilan bir 
vaqtda gidronasos N  ning В kontaktiga 12 V kuchlanish uzatiladi 
va gidronasos ishlay boshlaydi;
d) gidronasos A ning bosim i ta ’sirida Af, va K2 klapanlar ochiladi. 
Bosh elektrogidroklapandagi K5 klapan h am o chiladi. KA klapan 
esa elek tro m ag n it g ‘altak IV ning ninasi ta ’sirida yopiladi;
e) y u q orida o ‘tkazilgan a m a lla r to rm o z suyuqligini G T S dan 
BTS ga qaytaruvchi kanalni ochadi: suyuqlik K5 k lap an , so ‘ngra 
K2 va 
klap an lar orqali BTS ga qaytadi.
3. G T S da