Avtomobillarda ishlaтiladigan moylash maтeriallari

 
Sun’iy moylarining asosiy tasnifi 
 
Su’niy moylar 
 
Ko‘rsatkichlar 
 
Neft 
moylari 
diefirli polialken-
glikolli 
Polisilok- 
sanli 
Ftorug-
lerodli 
100
0
C dagi qovush-

---

152 
qoqligi, mm
2
/s 
2,5 
3,2 
3,2 
3,5 
- 
qovushqoqlik 
indeksi
70 
140-150 
135-180 
270 
500 
Muzlash harorati,
°C -40…-73 -43…-63 -58…-63 
-63-100 -3…-23 
Yonish harorati, °C 
119 
232 
193 
315 
400-500 
Chegaraviy ishlash 
harorati,
°C 
220 
220 
260-300 
250 
- 
100
°C da 22 soat 
davomida bug‘la- 
nish, % 
8 
0,1 
0,1 
0,1 
0 
Diefir asosida olinadigan moylar yuqori qovushqoqlik 
indeksiga ega bo‘lib,past haroratda qotish, bug‘lanish kamligi va 
yong‘in xavfi kamligi bilan neft moylaridan farq qiladi. Bu 
moylarining kamchiligi : rezina prokladkalari, shlang va boshqa 
buyumlarning yumshashiga va shishishiga olib keladi. 
Poliglikolli moylar neft moylariga qaraganda yeyilishga 
qarshi xossasi va qovushqoqlik harorat tasnifi yaxshi, yuqori 
haroratda (300°C) xossasini yo‘qotmaydi, metallarni korroziya-
lamaydi. Poliglikolli moylar efir moylariga nisbatan tabiiy va 
sun’iy rezinalarda kamroq shish va yumshashni hosil qiladi. Bu 
moylarning tannarxi baland bo‘lganligi sababli amalda kamroq 
qo‘llaniladi. 
Polioksanlar muzlash harorati pastligi va issiqbardoshligi 
bilan ajralib turadi, qovushqoqlik harorat tasnifida egri chiziqni 
hosil qiladi. Shu bilan birga ular kimyoviy barqarordir. Bu 
moylarda po‘lat, cho‘yan, mis, latun, bronza, qo‘rg‘oshin va 
boshqa metallar 150°Cda ham korroziyaga uchramaydi. Polisilok-
san va ular asosidagi moylarning kamchiligi: yemirilishga qarshi 
xususiyati kamligidir. Prisadkalar qo‘shish orqali bu kamchilikni 
yanada kamaytirish mumkin.
Moylash materiallari orasida polisiloksanlar kelajagi porloq-
dir. Hozirgi davrda ular gidrotizimlarda, gidroamortizator-
larda, plastik moylarda va o‘lchash uskunalarida keng qo‘lla-
nilmoqda. 

---

153 
Ftoruglerodli moylar xossasi bo‘yicha quyidagi xusu-
siyatga ega: yuqori termik barqaror, ishqor ta’siriga inertligi, 
korroziyalanishga chidamli, ya’ni detal yuzalarini korroziya-
dan saqlay oladi. Bu xususiyatli ftoruglerodli moylarni yuqori 
haroratda ishlatish mumkin. Bu moylarning qovushqoqlik-
harorat tasnifi va moylash xususiyati yuqori, lekin termik 
turg‘unligi yaxshi emas. 
Yarim sun’iy moylar mineral va sun’iy moylarni aralashtirib 
tayyorlanadi. Motor moylarini almashtirish muddatlari texnik 
xizmat ko‘rsatishgacha bosib o‘tiladigan masofa davriyligiga 
binoan belgilanadi. Motor moylari ma’lum vaqt o‘tgandan so‘ng 
shu sistemaga muvofiq almashtiriladi.
Motor moylari 1-ТХK vaqtida almashtirilib turiladi. Yuk 
mashinalari va yengil mashinalar uchun bu muddat bosib o‘tilgan 
yo‘lning uzunligi (texnik xizmat ko‘rsatishning davriyligi) bilan, 
traktorlar, qurilish va melioratsiya mashinalari uchun esa 
ishlangan motosoatlar soni bilan belgilanadi. 
Haqiqatan ham, moyni o‘z vaqtida almashtirish uchun 
texnika ishlangan vaqtni (kilometrda bosib o‘tilgan yo‘l, moto-
soatlar, sarflangan yonilg‘i miqdorini) hisobga olib borish kifoya. 
Dvigatellarni ishlatishga oid zavod instruksiyalaridan ma’lumki, 
traktor, masalan, 480 soat ishlangandan so‘ng yoki avtomobil 
9000 km yo‘l yurgach, unga yangi moy quyish zarur.