Автомобилларда юк ва пассажирлар таши асослари

1.2. Автомобиллар ўлчами ва м асса 
кўрсаткичларииинг ж ои з чегаралари
Умум ф о й д а л а н и ш а в т о м о б и л ь й ў л л ар и д а и ш л ати лу вч и
б ар ч а а в т о м о б и л ь ва а в т о п о е зд л а р , у л а р н и н г ўлчам ва м а с - 
с а л а р и н и ч е к л о в ч и т а л а б л а р га ж а в о б б е р и ш и л о з и м . Б у н ­
д ай т а л а б л а р б ар ч а д а в л а т л а р д а т е ги ш л и қ о н у н л а р а с о ­
с и д а б е л г и л а н а д и . М а с а л а н , М Д Ҳ д а в л а т л а р и д а д а в л а т
с т а н д а р т и га б и н о а н о г и р л и к ва г а б а р и т ў л ч а м л а р и ч е к - 
л а н г а н . А в т о м о б и л л а р н и н г ю к б и л а н б и р г а л и к д а г и б а - 
л а н д л и г и 3,8 м , к е н г л и ги э с а 2 ,5 м д а н о ш м а с л и г и зарур.
Э га р т я г а ч л и ва б и т т а я р и м т и р к а м а л и а в т о п о е з д л а р - 
н и н г у зу н л и ги 20 м д а н , и к к и ва у н д ан о р т и қ т и р к а м а л и
а в т о п о е з д л а р н и к и э с а 24 м д а н о ш м а с л и г и л о з и м .
Ю к а в т о м о б и л л а р и ў қ и д а н йўл қ о п л а м а с и га туш у вч и
к у ч л а р ч егар аси ав в а л ги п а р а г р а ф д а б ер и л га н .
А в т о б у сл ар ў қ л а р и д а н йўл қ о п л а м а с и га ту ш у в ч и куч 
у л а р с и ғ и м и д а н т ў л а ф о й д а л а н и л г а н д а «А» гу р у х д аги
й ў л л ар учун 1 15 к Н (1 1 ,5 т к ) д ан ва «Б» гурухдаги й ўллар 
учун 70 к Н (7 т к ) д а н о ш м а с л и г и зар у р . С а м о с в а л -а в т о - 
м о б и л л а р учун хам «Б» гурухдаги й ў л л ар га ту ш у в ч и о г и р ­
л и к ку ч и 65 к Н (6 ,5 т к ) о ш м а с л и г и к е р а к .
Е р к у р р аси д аги б ар ч а м а м л ак а тл а р д а а в т о м о б и л ь ва а в - 
т о п о е зд л а р д а ю к т а ш и ш н и н г ў с и б б о р и ш и т е н д е н ц и я с и н и
ҳ и со б га о л и б , б аъ зи ж о и з ч е г а р а в и й к ў р с а т к и ч л а р н и т а к о - 
м и л л аш ти р и ш га ҳ ар ак ат эти л аёт и р . М асал ан , А Қ Ш д а авто-
18

---

м о б и л л ар к ен гл и ги 2,44 м д ан 2,59 м га, т ў л и қ м а с с ан и 32,2 
т д ан 56,7 т гача о ш и р и ш н а за р д а т у т и л га н .
О в р у п о И т т и ф о қ и М и н и с т р л а р К е н г а ш и н и н г 1989 й. 
14 м ар т кун и х а л қ а р о т а ш и ш б и л а н б о ғ л и қ я н г и с т а н д а р т и ­
га кўра а в т о м о б и л л а р э н и н и н г к е н г л и ги 2,55 м ҳ ам д а ён
д е в о р л а р и 45 м м қ и л и б и ш л а н г а н а в т о р е ф р и ж е р а т о р учун 
э с а 2 ,6 м б ел ги л а н га н б ў л и б , б у к е н г л и к 1993 й. 1 я н в а р д ан
б о ш л аб ам алга о ш и р и л д и . А вто м о б и л ь ва ав то п о езд л ар м ас­
с а с и ва б о ш қ а ў л ч а м л а р и п а р а м е т р л а р и н и н г я н г и к ў р с а т - 
к и ч л а р и н и и ш л аб ч и қ қ а н .
Б у р е г л а м е н т л о й и ҳ а с и г а б и н о а н я к к а ў қ д а н ту ш у в ч и
м асса о ги р л и ги 115 к Н (1 1
i
5
tk
), қ ў ш а л о қ ўкд ан э с а 180 кН
(18 т к ) қ и л и б б е л г и л а н га н . А в т о п о е зд л а р у м у м и й м а с с а ­
си 40 т , я к к а и ш л о в ч и и к к и ў қ д и а в т о м о б и л ь учун 180 к Н
(18 т к ) ва уч ў қ л и а в т о м о б и л ь учун 250 к Н (25 т к ) гача 
б е л г и л а н га н ва ҳ о к азо .