Avtotransport vositalari servisi asoslari

13-rasm. Klapanlarni tekshirish moslamasi: 1-
maxovik; 2-valcha; 3-ustuncha; 4-vtulka; 5-
barmoq; 6-kronshteyn; 7-rolik; 8-markaz; 9-
prizma; 10, 11-indikatorlar; 12-plita
TSilindrlar kallagini maxsus jihozlar yoki chilangarlik dastgohida yuqorida keltirilgan moslamalar
(10-rasm) yordamida yig’iladi. So’ngra agregatlarni ajralish yuzalarining shpilkalariga zichlagichlar
o’rnatiladi va kiritish hamda chiqarish kollektorlari o’z joyiga mahkamlanadi. Yig’ilgan kallak tsilindrlar
blokiga o’rnatiladi va biriktirish gaykalari belgilangan ketma-ketlikda mahkamlanadi. Moy filtri,
tekshirish naychasi termostat, suv nasosi, yonilg’i nasosi, havo filtri bilan birgalikda karbyurator,
kompressor, generator, starter va boshqa agregatlar dvigatelga yig’iladi.
14-rasm. Dvigatelni sinash jihozi: 1-sovitish suyuqligi baki; 2-dvigatel; 3-plita; 4-shkivlarning himoya
g’ilofi; 5-sovitish tizimiga keluvchi suvni berkitish krani; 6-dvigatelning oldingi tayanchini mahkamlash
gaykasi; 7- suyuq yonilg’i bilan ta’minlash krani; 8-ustunni qotirish gaykasi; 9-yonilg’i berkitish krani;
10-chiqarish quvurini mahkamlash gaykasi; 11-ustun; 12- dvigatelning orqa tayanchini mahkamlash bolti;
13-kardan valini himoya g’ilofi; 14-elektrodvigatel; 15-suyuqlikli reostat; 16-reostatni boshqarish
ushlagichi; 17-elektrodvigatelni boshqarish tugmasi; 18-yuklanishni ko’rsatuvchi raqamli ko’rsatkich; 19-
ogohlantirish lampasi; 20-taxometr; 21- moy harorati ko’rsatgichi; 22-suv harorati ko’rsatgichi; 23-
manometr; 24-boshqarish pulti korpusi; 25-uzatmalar qutisi ushlagichi; 26-karbyuratordrosselini
boshqarish tortqisi; 27-qo’l tormozi richagi; 28-ilshish muftasi tepkisi; 29-vodoprovod suvini berkitish
krani.
Dvigatel yig’ib bo’lingach uni chiniqtiriladi va sinovdan o’tkaziladi. Dvigatelni chiniqtirish va
sinash ishlari maxsus sinash jihozi (14- rasm) yordamida uch bosqichda amalga oshiriladi: sovuq,

---

yuklanishsiz issiq va yuklanish ostida issiq. Har bir bosqich ikki qismdan iborat. Masalan, sovuq holda
chiniqtirish tirsakli valning 400-600 ayl/min aylanishlarsonida 15 min, so’ngra 800-1000 ayl/min da 20
minut o’tkaziladi. Yuklanishsiz issiq chiniqtirishda avval tirsakli val 1000-1200 ayl/min da 20 minut,
so’ngra 1500-2000 ayl/min da 15 minut aylantiriladi. Issiq yuklanish ostida chiniqtirishda 11-15 kVt
yuklanish beriladi va 25min tirsakli val 1600-2000 ayl/min tezlik bilan aylantiriladi.
So’ngra 29-44 kVt yuklanish berilib, tirsakli val 2500-2800 ayl/min tezlikda 25 min aylantiriladi. Sovuq
chiniqtirishda dvigatelning tirsakli vali elektrodvigatel-14 yordamida aylantiriladi. Bu davrda dvigatel
barcha birikmalarining geometrik shakllari va ishchi yuzalarning holati o’zgaradi va uncha katta
bo’lmagan yuklanishda ishlashga maslashadi. Yuklashinsiz issiq chiniqtirishda (dvigatel salt yurish
tartibida ishlaydi) ishqalanish yuzalarini navbatdagi moslashishlari nazarda tutilgan. Bunday
chiniqtirishdan maqsad dvigatelni foydalanish uchun tayyorlashdan iborat. Har bir turdagi avtomobil
dvigateli uchun chiniqtirishning muqobil tartibi o’rnatilgan.