Axborot texnologtyalariuniversiteti mtgranova elvira aslam gvna, pozilova shahnoza xaydaraliyevna

L aboratoriya m ashg ‘ulotlarini olib borish tartibi.
Laboratoriya ustida yo‘riqnoma berish.
Yo‘riqnoma 
berish: 
dastlabki, 
joriy 
va 
yakuniy 
yo‘riqnomalarga bo‘linadi.
Axborot berish usuliga ko‘ra: og‘zaki va yozma bo‘ladi. 
Dastlabki yo‘riqnoma 5 - 1 0 daqiqa davomida o ‘tkaziladi.
Da stlabki yo‘riqnomada quyidagi masalalar ко‘rib chiqiladi.
1. Laboratoriya ishiga qo‘yilgan vazifa va maqsad.
2. Talabalaming ish o‘rinlarini almashtirish grafigi bilan 
tanishtirish.
3. Laboratoriyadagi ish o ‘rinlari bilan qisqacha tanishtirib 
chiqish.
87

---

4. Laboratoriya o ‘tkazishda talabaning xatti-harakat qilish 
qoidalari.
5. Xavfsizlik texnikasi qoidalarini o ‘rganish.
6. Talabalaming ish o‘rinlarini tashkil etish.
7. Topshiriqlami, vazifalami olish va bajarish tar-tibi, 
m a’lumotlami qayd qilish, natijalami rasmiylashtirish va hisobot 
tuzish.
8. Navbatdagi ishlarga (vazifalar) topshiriqlar tarqatish.
9. Talabalaming laboratoriya mashg‘ulotlari yuzasidan bergan 
savollariga javob berish.
Mazkur masalalami 
oydinlashtirishda 
8-banddagi 
ishga 
«navbatdagi ishlarga vazifalar berish»ga katta ahamiyat beriladi. 
Bunda navbatdagi laboratoriya ishlarini bajarishning o‘ziga xos 
tomonlari tushuntiriladi, avval o ‘tkazilgan laboratoriya ishlarida 
yo‘l qo‘yilgan (uchragan) xatolaming yuzaga kelish sabablari va 
ulami bartaraf etish usullari tushuntiriladi va yangi topshiriq 
bo‘yicha talabalarda yuzaga kelgan savollarga javob beriladi.
Laboratoriya ishlarini bajarishda laborotoriya ishni o‘tkazish 
uchun yozilgan metodika katta ahamiyatga ega.
M etodikada:
-
laborotoriya ishlar mavzusi va maqsadi ifodalanadi;
- mazkur ishni bajarish uchun zarur asbob uskunalar - ro‘yxati 
keltiriladi;
- bajariladigan ish boshidan oxirigacha yozib chiqiladi;
- rioya qilinishi lozim bo‘lgan xavfsizlik choralari ko‘rsatiladi;
-
ish natijalarini qanday rasmiylashtirish to ‘g‘risida 
ko‘rsatmalar beriladi.
Laboratoriya ishlarini olib borish og‘zaki tushuntirish asosida 
о‘qituvchining mohirona tushuntirishi va tashkil etishi turadi.
Joriy yo‘riqnoma talabalaming ishini ko‘zdan kechirishga, 
laboratoriya ishi bajarilishi to ‘g ‘risida bevosita yo‘l-yo‘riq 
ko‘rsatishga qaratilgan b o ‘ladi. Laboratoriya ishini o ‘tkazish 
jarayonida talabalar ishni qanday o ‘zlashtirganliklari, uni bajarish 
tartibiga qanday tushun-ganliklari tekshiriladi; tadqiqot davomi 
talabaning faol ishtirok etishi, metodikada ko‘zda tutilgan 
amallami (jarayonlami) to‘g‘ri va ongli ravishda bajarilishi nazorat

---

qilinadi. Zaaxr holda o‘qituvchi talabaga yordam beradi, talabalar 
ishini qisqacha tahlil qiladi, yo‘l qo‘yilayotgan xatolarini 
ko‘rsatadi.
Laboratoriya ishi tugallanganligidan so‘ng talabaga ish о ‘mini 
yaxshilab yig‘ishtirish, asbob uskunalar, ko‘rgazmali qurollar, 
qolaversa, laboratoriya uskunalari o‘qituvchiga (yoki chilangarga) 
shaxsan topshirilishi lozim.
0 ‘qituvchi 
topshirilayotgan 
uskunaning 
to ‘la
komplektlanganligini, 
yig'ishtirilgan 
uskunaning 
qanday 
ko‘rinishdaligini, texnik jihatdan soz holatdaligini, toza va 
moylangan bo‘lishini nazorat qiladi.
Laboratoriya ish jarayonida - agar talabalar noto‘g ‘ri xatti- 
harakat qilsalar, xavsizlik texnikasi qoidalarini buzsalar, u holda 
0‘qituvchi laboratoriya ishiga bevostia yondoshadi va ulami to ‘g‘ri 
yo‘lga yo‘llaydi.
0 ‘qituvchining talabaga yordam berishi - bajariladigan ishlar 
aytib berishga yoki uni bajarib berishga qaratilmasligi kerak. 
0 ‘qituvchi ishni talaba tomonidan mustaqil bajarilishiga erishishi 
lozim.
Laboratoriya mashg‘ulotlarining davriyligi yakuniy yo‘riqnoma 
bilan tugallanadi.
Yakunlovchi yo‘riqnomada (yakunlovchi suhbat) o‘qituvchi: 
talabaning laboratoriya ishlarini diqqat bilan kuzatishi 
asosida - laboratoriya ishini tahlil qiladi;
-
talabaning o‘ziga xos xatolarini, ulaming sabab va 
oqibatlarini, ishda ko‘rilgan masalalar to ‘g‘ri bajarilgan-ligini 
ko‘rib chiqadi.
Hisobot o‘qitishning hozirgi zamon talablari bo ‘yicha, 
laboratoriya ishining oxirida tuzilishi, yakunlanishi, oxiriga 
yetkazilishi va topshirilishi lozim.
Hisobotda odatda, qo‘llanilgan asbob-uskunalarga qis-qacha 
tavsiv beriladi; natijalar jadvallarga qat’iy belgilangan tartibda 
kiritiladi va tegishli hisob-kitob asosida diagrammalar quriladi; 
metodikada qayd qilingan savollarga javoblar, xulosa yoziladi va 
ish tekshiriladi (baholanadi).
Xulosa chiqarilgandan so‘ng laboratoriya ishining navbatdagi 
mavzusi belgilanadi.

---

Laboratoriya hisobotiga qo‘yilgan umumiy baho ba-jarilgan 
ishlaming natijalariga ko‘ra beriladi. Unda:
- o‘zlashtirilgan malaka va mahorat sifati;
- talabaning mazkur laboratoriya mashg‘ulotiga muno-sabati;
-
hisobotdagi ish ko‘rsatkichlarining malakali va chu-qur 
tahlili inobatga olinadi.
0 ‘qituvchining 
laboratoriya 
mashg‘ulotlariga 
tayorgarlik 
ko‘rishi uning laboratoriya ishini o‘tkazish uchun zarur bo‘igan ish 
rejasini tuzishidan boshlanadi.