Axborot va aloqa texnologiyasi va ofaklar xavfini kasarish bo'limi infratuzilma koridorlarini rivojlantirish seriyasi I qism: Uchta istiqbolli infratuzilmani chuqur tahlil qilish Yo'laklar

Urjar (Qozog‘iston) – Chuguchak (Xitoy) Yo'lak

1. 
   Transport tarixi
   

19-asrgacha Xitoy va Qozogÿiston oÿrtasidagi iqtisodiy hamkorlik asosan epizodik boÿlib, mahalliy aholining karvon savdosi bilan ifodalangan. 1851 yilgi Kulja shartnomasi Qozogÿiston bilan Jarkent,
Oqsuv va Chuguchak shaharlari oÿrtasida choy, qand va ipak savdosini kuchaytirdi.
21
19-asr oxiriga kelib Xitoydagi ichki qiyinchiliklar tufayli Qozogÿiston bilan iqtisodiy aloqalar zaiflashdi va 1864 yil Shinjondagi qoÿzgÿolondan soÿng Xitoy-Qozoq aloqalari oÿzgarib, siyosiy vaziyatga bogÿliq boÿla boshladi.
Xitoy va Qozog'iston o'rtasidagi savdo aloqalari suv yo'llari bo'ylab - Ili daryosi bo'ylab Xitoyning Suidong qal'asigacha olib borilgan. Biroq
Qozogÿistonning Xitoy bilan savdosining asosiy
qismi bojxona chegaralari va shaharlar orqali amalga oshirilgan. 19-asrning oxiriga kelib. Jinho, Shixo, Manas, Urumchi, Turfon, Oqsuv, Qashqar va Chuguchak Qozogÿiston bilan savdo qilgan.
Mamlakatlar oÿrtasidagi savdo-iqtisodiy munosabatlar tarixan oÿzaro manfaatli boÿlib,
Qozogÿistondan Xitoygacha chorvachilik asosiy tovar hisoblangan.

2 -rasm : Urjar-Chuguchak koridorini joylashtirish uchun mos maydon

Urjar Tarbagÿatoy togÿlarining gÿarbiy qismi etagida joylashgan. The

eng yaqin temir yo'l stansiyasi Ayaguz 175 km uzoqlikda joylashgan. Urjar qishlogÿiga asos solingan

21. 
    Qozoq-Xitoy savdo aloqalari. https://tak-to- ent.net/publ/10-1-0-268 saytida mavjud.
    

1950-yillarning o'rtalarida kazaklar turar joyi
sifatida; 1867-1879 yillarda Xitoy savdo vakolatxonasi joylashgan. 1905-1915 yillarda Urjar
orqali Toshkent va Semipalatinsk karvon yoÿllari
oÿtgan. Migratsiya boshqarmasi shu yerda joylashgan edi.

Potentsial Urjar-Chuguchak yoÿlagi Xitoy- Qozogÿiston chegarasi orqali Qozogÿistonning A356 avtomagistrali, Xitoyning S221 va G3015 avtomobil yoÿllari hamda shahardan 17 km uzoqlikda joylashgan Baxti nazorat punkti orqali oÿtadi.

Chuguchak Shinjon-Uygÿur avtonom viloyati, ^Chuguchak tumani, Ili-Qozoq avtonom viloyatida
joylashgan boÿlib, Urumchidan 621 km uzoqlikda joylashgan. Sharqiy Qozogÿiston viloyati chegaraning Qozogÿiston tomonida joylashgan boÿlib, u Qozogÿiston nazorat-oÿtkazish punktidan 800 m, Makanchi shahridan 60 km va viloyat markazi Semey shahridan 700 km uzoqlikda joylashgan.

Chegara savdo markazi Baxti nazorat punkti Xitoy uchun Markaziy Osiyo va Yevropaga “darcha”

hisoblanadi. 1992-yil avgust oyida Xitoy va Qozogÿiston hukumatlari oÿrtasidagi oÿzaro kelishuvga koÿra, boshqa davlatlar va xalqaro
tranzit kommunikatsiyalari uchun Baxti oÿtkazish punkti ochildi.
bojxona posti, 11 ta qoÿshimcha korxona roÿyxatga olindi.

“Baxt” nazorat-o‘tkazish punktida joriy etilgan vizasiz rejim Xitoy-Qozog‘iston chegarasida yashovchi ikki davlatning mahalliy aholisi o‘rtasidagi

savdo-sotiq va aloqani kengaytirdi. Qozog‘iston fuqarolari Xitoyga tez-tez iste’mol tovarlari sotib
olish, Shinjonda yashovchi qarindoshlarinikiga borish, tibbiy ko‘rikdan o‘tish uchun tashrif buyurishadi.

Chuguchakka asosan Urjar viloyati chegarasidagi aholi hamda Sharqiy Qozogÿiston viloyatining Ayagÿoz va Semey shaharlarida yashovchilar tashrif buyurishadi. Qozog‘iston fuqarolari uchun Baxti o‘tkazish punkti orqali “uch kunlik vizasiz tashrif” siyosati joriy etilishi bilan Qozog‘istondan sayyohlar oqimi kundan-kunga ortib bormoqda. Yil davomida Qozog‘istondan 10 000 dan ortiq sayyoh ushbu dastur doirasida Chuguchakga tashrif buyuradi va tovar ayirboshlash hajmi qariyb 40 million yuanni (6,5 million dollar) tashkil etadi.

Xitoyga tashrif buyurgan qozog‘istonliklar, agar tovarlar qiymati 2000 evrodan va og‘irligi 50 kg dan oshmasa, bojxona to‘lovlaridan ozod qilish imtiyoziga ega.

Qozog‘iston, shuningdek, xitoylik sayyohlar uchun “uch kunlik vizasiz tashrif” siyosatini joriy qildi, bu esa ularga qisqa muddatda qolish imkonini beradi.

1995-yil 1-iyulda Baxti nazorat punkti barcha mamlakatlar uchun rasman ochildi. Baxti yiliga 200 000 tonna yuk va 100 000 yo'lovchi tashish quvvatiga ega. Xitoyning ushbu mintaqadagi asosiy savdo sherigi Qozog'iston bo'lib, importda 44 foiz va eksportda 39 foiz ulushga ega.
2013-yil dekabr oyida “Baxt” nazorat-o‘tkazish punktida “yashil yo‘lak” rasman ishga tushirildi, bu qishloq xo‘jaligi mahsulotlari savdosini rivojlantirish maqsadida Chuguchakga 72 soat davomida vizasiz tashrif buyurish imkonini berdi. Yashil
yo‘lakning bir oylik faoliyati davomida Qozog‘istonga 6400 tonna qishloq xo‘jaligi mahsulotlari olib kirildi va Qozog‘iston yaqinida joylashgan Chuguchak shahrida yashil yo‘lak ochilganidan beri.
Sharqiy Qozogÿiston viloyatidagi Alakol koÿli. ²²
Xitoylik sayyohlar uchun ushbu marshrutning ochilishi Sharqiy Qozog‘iston viloyatida turistik klasterning rivojlanishiga turtki bo‘ldi.

Urjar-Chuguchak yoÿlagi Ipak yoÿli iqtisodiy kamariga toÿgÿri keladi va Xitoy va Qozogÿiston

uchun geosiyosiy jihatdan foydali boÿlishi mumkin. Kelajakda Qozog‘iston o‘z hududi orqali nafaqat qishloq xo‘jaligi mahsulotlari importini, balki Xitoyning boshqa tovarlari tranzitini ham oshirishi mumkin. Xitoy, o'z navbatida, bu yo'nalishda transchegaraviy yo'nalishlarni rivojlantirish orqali dengiz transportiga qaramligini zaiflashtirishi mumkin.

Geografik jihatdan Baxti orqali Urjar – Chuguchak yoÿlagi allaqachon mavjud

21. 
    Qozog‘iston Xitoy va Hindistondan tranzit sayyohlar uchun vizasiz rejimni uzaytirdi. da mavjud
    

https://tengritravel.kz/my-country/kazahstan-prodlil bezvizovyiy-rejim-tranzitnyih-turistov-388047/.

nazorat punkti. Marshrut Urjar-Baxti Xitoy va 23 hukumatlari oÿrtasida Baxtdan

segmentida 103 km va Baxti-Chuguchak
Tacheng-
oÿtuvchi Qozogÿiston, Karamay-

segmentida 23 km. Ehtimol, geodezik va topografik tadqiqotlardan so'ng mutaxassislar parallel yoki muqobil yo'lni joylashtirish mantiqiy emas degan xulosaga kelishadi, chunki relefning topografiyasi tufayli bu marshrutning o'zi maqbuldir. Biroq Urjar- Chuguchak yo‘lagi bo‘yicha taklif Xitoy va Qozog‘istonda mintaqani rivojlantirish rejalarida belgilanmagan.
Marshrut optimal bo'lishiga qaramay, uning yo'l sifati, yo'l bo'yi infratuzilmasi va tegishli
xizmatlarning rivojlanish sur'ati past va xalqaro standartlarga javob beradi. Eslatib o‘tamiz,
2015-2020 yillarga mo‘ljallangan Transchegaraviy hamkorlik dasturiga asosan

2.