Қазақстан республикасы білім жӘне ғылым министрлігі

3 дәрістің тест сұрақтары
1.Объектіде өтпелі процесстің түрі неге тәуелді :
А) оның динамикалық құрамына
Б) әсер етуші мөлшерге
+В) тасушы, оны реттеуші және кері әсер етуші әрекеттердің мөлшеріне және формасына, сонымен қатар динамикалық құрамына
Г) барлық жауап дұрыс

2. Объектінінің тегістелуі оның....сипаттайды

+А) орнықтылығын
Б) орнықсыздығын
В) үздіксіздігін
Г)динамикалығын

3. Сиымдылық көп болған сайын, соншалық объектінің шығыстық шамасының өзгеру жылдамдығы ......

А) көп болады
+Б) аз болады
В) жылдам жүреді
Г) дұрыс жауабы жоқ

4. Объектінің қандай қасиеттері матиматикалық модельді суреттейді ?

+А) оның қасиетін сапасын және санын дәл суреттеу, мүмкіндігінше қарапайым болу керек.
Б)динамикалық сипаттамасы
В)статикалық сипаттамасы
Г)объектіні формулирлеу

5. Тепе-теңдік күйдегі объектінің күйі сипатталады

А) динамикалық модельмен
Б) тұрақтылығымен
+В)статикалық модельмен
Г) математикалық модельмен
4 дәріс.
Бірконтурлы автоматты жүйені реттеу. Химиялық технология объектілерінің автоматты реттеу жүйесіндегі динамика теңдеулерін құрастыру. Қарапайым жүйелерді зерттеу.
Бірконтурлы автоматты жүйені реттеу.
Бір тұйық контурлы және берілген мәннен ауытқуға тәуелді реттелетін технологиялық АРЖ –ні қарастырайық.

Сур . IV-1 - Бірконтурлы АРЖ-нің блок схемасы.



Сур. IV-2 –Рефтификационды бағандағы (колонадағы) бекітілетін бөлімнің температураны АРЖ –і .
АРЖ-нің блок-схемасы IV-1 суретіне келтірілген. АРЖ-і өзін тұйық тізбек ретінде көрсетеді, ол реттеу объектісінен РО, өлшеу түрлендіргіші ӨТ, автоматты реттеу АБ және орындаушы құрылғы ОҚ-нан құралады. Сыртқы (возмущающий) әсер z берілген мағынадан реттеу технологиясының объект у мөлшерінің ауытқуына әкеліп соғады. Реттеу шамасының өзгеу туралы ақпараты өлшенетін түрлендіргіш жүйесіне және автоматты реттеуішке АР беріледі. Сонғы АР реттелетін шама у берілген u-мен салыстырып және в келіспеушілік шамасын жоюға немесе азайюына әкеледі. Мұндай жағдайда, реттеуіштің жұмыс істеуіне себеп болатын,өз кезегінде, оның сыртқы әсері болып табылады.
АРЖ мысал ретінде ректификаттық бағана бекіткен бөлім өнім температурасын реттеуді алуға болады (Сур.IV -2). Жүйенің өлшеу түрлендіргіші ӨТ (термоэлектр термометр екінші құралмен жинақталған) өнім температурасын өлшейді, бағаналардың бекіткен бөлімінен шығып және автоматты реттеуішке АР сигналын таратады. Ректифиционды бағананың жоғарғы бөліміедегі шығыста өнімнің температураның жоғарлауынан автоматты реттеуіш бағанаға флегма біреуін жоғарлатады және керісінше болуы мумкін.
Зерттеу кезінде бірконтурлы бір өлшемді тұйықталған АРЖ оларды құрылымдық схеманы қарапайым түрге әкеледі: РО объектісі және реттеуші АР (сур.IV-3). Бұл жағдайда барлық буындар, сезімтал элементтердің динамикалық қасиеттерін анықтайтын, өлшеу құрылғылардың, атқарушы құрылғылардың және байланыс сызықтары, объекті ретінде алынады.Мұндай жүйелер кем дегенде 2 кірістік шамадан болады.(z-сыртқы әсер және берілетін u әсері) бұлардың қозғалысы шығыс шаманың 1-ң өзгеруіне әкеп соғады –реттелетін шаманың у ағымдық мәні сыртқы әсерден соң (IV-4 сурет)у шығыстық шама өзгеріп, бастапқы мәнге қайтып келеді.Өтпелі процесс біткен соң шығыстық шама ужаңа мәнге сәйкес болады. Бұл жүйеде сигналдар 2канал бойынша z-y және u-y өтуі мүмкін, олардың өз статикалық және динамикалық қасиеттерге ие.

Сур.IV-3. Қарапайым бірконтурлы АРЖ-ң құрылымдық схемасы.



Сур. IV-4. Сыртқы әсердей (а) және берілген (б) әсерден өтпелі процестегі өзгеру