Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

AVR Studio 4.0 İşəsalma (PUsk)→ Proqramlar→Atmel AVR 
Tools→AVR Studio 4.0 
İşə salma zamanı Welcome to AVR Studio 4.0, dialoq pəncərəsi açılır, 
ki, onu Cansel düyməsilə bağlamaq lazımdır. Proqram mühiti ilkin 
konfiqurasiyada yüklənir - ekran üç əsas: mətn, daxiletmə-çıxarma və 
kompilyasiya zonalarına bölünür. Daha sonra proqramın yuxarı hissəsindəki 
əsas menyunun bəndləri ilə tanış olmaq lazımdır. Bunlar əsasən 
proqramlaşdırma sisteminin standartlarına uyğun olur.
Proqramın yazılması aşağıdakı mərhələlər üzrə aparılır. 
Mərhələ №1. Layihənin yaradılması.
Layihənin yaradılması üçün ilk növbədə Project→New Project seçmək 
lazımdır, yenidən layihə yaradılması 
pəncərəsi açılır. 
Atmel AVRAssembler bəndini seçmək və layihənin adını 
-
Project Name (məsələn our_prob_01) daxil etmək vacibdir. Initial file daxil 
etmə sahəsi avtomatik doldurulur. В поле Location sahəsində D diskində 
layihənin yerləşmə yerini (qovluğu) göstərmək lazımdır (məsələn, 
D:/Magistr_131rM). 
Daha sonra proqramlaşdırma platformasını müəyyənləşdirmək -Debug 
platform =AVR Simulator; Device = AT90S2313 seçmək lazımdır. Sonda 
Finish düyməsini basmaq lazımdır.
Mərhəl №2. Proqramın yaradılması.
Proqramın strukturu. Layihənin baş moduluna uyğun olan, adı layihənin 
adı ilə üst-üstə düşən pəncərədə işin aparılması davam etdirilir. Bu pəncərəyə 
assembler dilində proqramın yazılması qaydalarına uyğun olaraq, onun mətni 
daxil etdirilir. 
Şərhlər - ; işarələri ilə başlayan sətirlərdir (yaxud sətrin hissəsidir.
Direktivlər -. işarəsi ilə başlayır və mətnin sol kənarından boş yer 
qoyulmur. 
Əmrlər boş yer saxlanılmaqla (Tab düyməsi basılmaqla) yazılır. 
Assembler dili ən abstrakt dillərdən biridir, çünki proqram əsasən yaddaş 
özəkləri arasında ötürülmə prosesini idarə edir, idarəetmə vasitələri isə şərti və 
şərtsiz keçidlərlə məhdudlaşırlar. Ona görə də çoxlu şərhlərdən istifadə etmək 

---

246
lazım olur – praktiki olaraq başlanğıc mərhələdə proqramın hər bir sətrinin şərh 
etmək lazım gəlir. 
Baş modul pəncərəsində aşağıdakı mətni daxil etmək lazımdır: 
; AT90S2313 mikrokontrollerli maket platası üçün yoxlama 
; yaradılma tarixi ___ ___ _______ dəyişdirilmişdir ___ ___ ______ 
.include "2313def.inc" ; dəyişənlərin sisteminin təyin olunması faylının 
qoşulması
.device AT90S2313 ; verilmiş mikrosxemin əmrlər yığımının seçilməsi 
; REG registrlərin şərti adlarının təyin olunması 
.def data=r16
.def data1=r17 
; SRAM dəyişənlərinin şərti adlarının təyini 
.dseg 
code: .byte 1 ; bir baytlıq dəyişən
keys: .byte 1 ;düymənin vəziyyəti dəyişəni
keys1: .byte 1 ;düymənin vəziyyəti dəyişəni
key_up: .byte 1;düymənin aralıq vəziyyəti dəyişəni
leds: .byte 1 ;işıqdiodunun vəziyyəti dəyişəni
;flash başlanması 
.cseg
.org 0 ;atılma (sıfırlama) vektoru
rjmp ini
;proqramın başlanğıcı
ini: 
;stekin inisializasiyası
ldi data,low(RAMEND) 
out spl,data 
; ldi data,high(RAMEND) 
; out sph,data 
;.include "ini_device.asm"; mikrokontrollerin başlanğıc qoyulması (sıfırlanması) 
start: 
rjmp start 
;**** ALTPROQRAMLAR VƏ KÖMƏKÇİ MODULLAR******* 
.include “delays.asm” 
;***************************************** 
.exit 

---

247
Bu mətnin müzakirəsi birinci sətirdən başlayır. Bu şərh proqramın 
təyinatını, yaranma və dəyişdirilmə tarixini göstərir. Uzun müddətli iş 
prosesində (məsələn, bir yarım il ərzində) proqram dəfələrlə dəyişə bilər, ona 
görə də başlanğıcda bu informasiyanı mütləq göstərmək olar. Mikrokontrollerin 
proqramlaşdırılmasının əsas xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, proqram universal 
xarakter daşımır, konkret tip qurğu üçün yazılır. Ona görə də sonradan (.include)
direktivləri mikrokontrollerin yaddaşının mütləq ünvanına şərti adların 
(məsələn, RAMEND-operativ yaddaşın maksimal ünvanı) verildiyi sistem 
dəyişənlərinin faylını yükləməlidir və assembler kompilyatoruna verilmiş tip 
mikrokontroller üçün (.device) hansı əmrlər istifadə edə biləcəyini göstərməlidir. 
Sistem dəyişənlərinin faylının proqramlaşdırma sistemi tərəfindən avtomatik 
tapıla bilməsi üçün Project→Assembler Options→Additional include file 
bəndində gediş yolunu göstərmək lazımdır: 
C:/Programm Files/Atmel/AVR /AvrAssembler2/Appnotes/ 
Bundan sonra (.def) direktivinin köməyi ilə prosessorun birbaşa işlədiyi 
ifrat operativ yaddaş registrlərə şərti adlar verilməlidir. 
Bütün proqramlar kimi assemblerin müasir versiyası da ümumi müddəalara 
malikdir. 
Proqram strukturlaşıb və bölmələrə ayrılır: 
Ad – məqsədin və proqramın tarixinin təsviri. 
; AT90S2313 mikrokontrollerli maket platasının yoxlanılması
;yaradılma tarixi –__ ____ ___, dəyişdirilibdir –__ ____ _. 
Konkretləşdirmək bölməsi – mikrokontrollerin tipinin qoşulan fayl (*.
inc
) və 
direktivlə (.device).
.include "2313def.inc" ;dəyişənlər sisteminin təyini faylının qoşulması
.device AT90S2313 ;verilmiş mikrosxemin əmrlər yığımının seçilməsi
Sabitlər bölməsi (.equ direktivi). 
.equ memo=$378 
Registrlər bölməsi (prosessorun bütün emal əməliyyatlarının və əmrlərin
emalının yerinə yetirildiyi ifrat operativ) 
; REG registrlərinin şərti adlarının təyini 
.def data=r16
.def data1=r17 
Dəyişənlər bölməsi (.dseg direktivindən başlayır, proqramın baş(əsas) və 
köməkçi modullarında rast gəlinə bilər.
.dseg 
code: .byte 1 ;bir baytlıq dəyişən
keys: .byte 1 ;düymələrin vəziyyəti dəyişənləri

---

248
keys1: .byte 1 ; düymələrin vəziyyəti dəyişənləri 
key_up: .byte 1; düymələrin aralıq vəziyyəti dəyişənləri
leds: .byte 1 ;işıqdiodlarının vəziyyəti dəyişənləri 
Proqram 
bölməsi (flash-память). Kəsilmələr bölməsinə, stek təşkili 
əmrləırinə, mikrokontrollerin fayllarının qoşulması və proqramın məzmunu 
(işçi) hissəsinə bölünür. 
.cseg
.org 0 ;atılma (sıfırlama) vektoru
rjmp ini
;proqramın başlanğıcı
ini: 
;stekin inisializasiyası
ldi data,low(RAMEND) 
out spl,data 
; ldi data,high(RAMEND) 
; out sph,data 
;.include "ini_device.asm" ;mikrokontrollerin ilkin quraşdırılması
start: 
rjmp start 
;