Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

9.3.3. İntel 8086 markalı 16-dərəcəli MP-də yaddaşın və verilənlərin 
ötürülməsinin təşkili. İ8086 markalı mikroprosessorun misalında MP-li 
sistemlərdə yaddaşın, informasiyanın emalının və verilənlərin ötürülməsinin 
sxemotexniki xüsusiyyətlərinə baxmaq olar. MP İ8086 1978-ci ildə buraxılıb və 
İntel firmasının birinci 16-dərəcəli mikroprosessordur. MP İ8086 MP sistemində 
BİS-lərdən biridir. Bu BİS-ə əlavə olaraq İ8284 – tezlik bölücüsünə malik takt 
impulsları generatoru və İ8288 – şin kontrolleri BİS-ləri qoşulur. BİS İ8288 
prosessor maksimal konfiqurasiya (MAXIMUM MODE) halında, yəni başqa 

---

182
prosessorlarla birgə, işlədikdə istifadə olunur. MP İ8088 və İ8086 eynidirlər. 
Lakin MP İ8088 8-dərəcəli, MP 8086 isə 16-dərəcəli verilənlər şini ilə işləyirlər. 
Qeyd: minimal konfiqurasiya halında istifadə edilən siqnallar mötərizədə 
göstərilir, məsələn (HOLD). 
İ8086 və İ8088 MP-lərinin siqnalları. Şəkil 9.12-də 40-çıxışlı İ8086 və 
İ8088 tipli mikroprosessorların qoşulma sxemi, onun çıxışlarının (uclarının) 
funksional təyinatı və giriş, çıxış siqnallarının adları verilmişdir. 
Şəkil 9.12. İntel8086 mikroprosessorunun xarici çıxışları və siqnalları 
Mərkəzi prosessorun idarə edilməsi. RESET - Sistemin başlanğıc 
vəziyyəti bu siqnalın müsbət cəbhəsi daxil olduqda həyata keçirilir. Kəsilmələrin 
və addımlarla iş rejimi bloklanır. Başlanğıc vəziyyət qərarlaşdıqdan sonra 
proqramın yerinə yetirilməsi yaddaşın ünvanı FFFF0
16
olan oblastından başlanır. 
Bu zaman DS, ES, SS və RS registrlərinin məzmunları 00
16
olur. 

---

183
READY - yaddaşın və ya giriş/çıxış qurğularının verilənlərin qəbuluna və 
ya göndərilməsinə hazır olduqları haqqında prosessora göstəriş üçündür. Bu 
siqnal aşağı səviyyəyə malik olduqda, 8086, READY yüksək səviyyəyə malik 
olana qədər, gözləmə rejimində qalır. Bu siqnal takt siqnalları kimi BİS 8284 
vasitəsilə prosessora daxil olur. 
(HOLD) - Başqa qurğular bu siqnaldan sistem şininin istifadəsinə sorğu 
üçün istifadə edirlər. Bu siqnal yüksək səviyyəyə malik olduqda, prosessor 8086 
cari şin dövrünün başa çatması ilə şinlərin açılması vəziyyətinə keçir (şinlər 
başqa qurğularla tutulur) və bu haqda, HOLDA siqnalına yüksək səviyyə 
verməklə, xəbər verir.
TEST
Prosessorun proqramında 
WAIT
əmrinə rast gəlindikdə, əgər 
TEST
siqnalı yüksək səviyyəyə malik olarsa, o, yüksüz iş vəziyyətinə keçir.
MX
MN /
Prosessorun iş rejimlərindən birini göstərmək üçün istifadə 
edilir: 
a) Minimal konfiqurasiya. 
MX
MN /
kontaktına qida gərginliyi verdikdə 
prosesslor 8086 minimal konfiqurasiya rejimində qərarlaşır; 24 – 31 çıxışlarına 
HOLD
HLDA
WR
M
IO
R
DT
DEN
ALE
INTA
,
,
,
/
,
/
,
,
,
siqnalları verilir 
(həvalə edilir). 
b) Maksimal konfiqurasiya. Bu rejim,
MX
MN /
kontaktına «yerin» 
potensialını verməklə təmin edilir. Maksimal konfiqurasiyada prosessor, adətən, 
8288 şin kontrolleri ilə birgə işləyir. Bu kontroller MP 8086-nın digər 
prosessorlarla qarşılıqlı əlaqəsini təmin edir. 24 – 31 çıxışları 
0
,
0
,
1
S
QS
QS
, 
1
/
,
0
/
,
,
2
,
1
GT
RQ
GT
RQ
LOCK
S
S
siqnallarını ötürmək üçün istifadə 
edilir.