B. Abidov, О. G‘. Azimov, U. А. Ziyamuhamedova neft-gaz sintezi asoslari

II. Spirtlar ishlab chiqarish

Neftkimyo sanoatida spirtlar eng muhim va ko‘p tonnali mahsu- lotlardan biridir.

Ishlatishni turli oblastlarda spetsifikaga bog‘liq holida keng va turli-tumanligi o‘z navbatida ularni ishlab chiqarish usullarini ham xilma-xilligini taqozo qiladi.

Hozirgi vaqtda spirtlar ishlab chiqarishning asosiy usullari quyi- dagilardir:

1. Olefinlar (etilen va propilen) ni to‘g‘ridan to‘g‘ri gidratatsiya- si.

   
   

2. Olefinlarni sulfat kislota yordamida gidratatsiyasi. Ushbu usul bilan etil spirti va zanjirida C₃ dan C₄ gacha bo‘lgan ikkilamchi spirtlar olinadi.

   
   

3. Oksosintez usuli. Ushbu usul bilan zanjirida C₄-C₈ uglerod atomi bo‘lgan izo - va normal tuzilishga ega bo‘lgan aldegidlar va birlamchi spirtlar olinadi.

   
   

4. Aluminiyorganik birikmalar yordamida birlamchi spirtlar olinadi.

   
   

1. 
   
   Etilenning to‘g‘ridan to‘g‘ri gidratatsiyasi
   

Etilenni to‘g‘ridan to‘g‘ri gidratatsiya qilish 1932-yildayoq o‘rganila boshlagan. Jarayon katalitik. Katalizatorni ikki sinfga bo‘lish mumkin:

1. Suyuq katalizatorlar:

   
   

1. sulfat kislota (H₂SO₄), xlorid kislota (HCl), fosfat kislota (H3PO4)

   
   

2. Qattiq katalizatorlar:

   
   

1. CaO+0,5V₂O₃+3,6N₃RO₄ (kalsiy oksidi+bor oksidi +fosfat kislota);

   
   

2. Silikageldagi H₃PO₄;

   
   

3. Alumosilikatdagi H₃pO₄;

   
   

4. Turli yoyuvchilardagi WO₃ (volfram oksidi).

   
   

87