B. I. Ibraximov, X. A. Tashxodjayev

8.1.2. To‘g‘irlagich qurulmasi
EATC elektr ta’minot tizimida HD4850-2 turidagi to‘g‘irlagich
qo‘llaniladi. To‘g‘irlagichdagi belgilar quyidagilarni ifodalaydi:
HD — to‘g‘irlagich.
48 — nominal chiqish kuchlanishi (48 V).
50 — nominal chiqish toki (50 A).
2 — versiya raqami.
To‘g‘irlagichning tashqi ko‘rinishi quyidagi rasmda keltirilgan.
To‘g‘irlagich quyidagi qismlardan tashkil topgan:
1. front panel — oldi panel.
2. scide panel — yon panel.
3. main radiator — asosiy radiator.
4. cover plate — yon berkitgichi.
80
78-rasm. To‘g‘irlagishning tashqi ko‘rinishi.
To‘g‘irlagichni old panelida JK indikatorlari, kuchlanish malga kuchini
ko‘rsatuvchi datchiklar (LED), displeyni ulab ulab uzuvchi tumbler,
changdan himoya setka va vintelyator.
To‘g‘irlagichda tezkor almashtirish mehanizmi mavjud. Bu mexanizm
mantaj va texnik hizmat ko‘rsatish jarayonini ancha yengillashtiradi.
Asosiy funksiyalari
1. asta ulanish
2. quvvatni boshqarish va nazorat qilish.
3. qisqa tuyashuvdan himoyalsh.
4. tezkor almashtirish.
5. himoya avariya signaliztsiasi.
6. yuklamani avtonom ajratish.
7. tok qiymatini asta-sekinlik bilan chegaralash.
8. monitoring.
9. changdan saqlash va ventelyatorni boshqarish.
Bu funksialarni ko‘rib chiqamiz:
1. To‘g‘irlagichni elektr ta’minot konturida 2 sxema mavjud: Aktiv
korreksialash sxemasi va ko‘prikli to‘g‘irlash sxemasi. Ko‘prikli to‘g‘irlagich
sxemasida fazalarni surishda asta korreksialash texnikasi qo‘llanilgan, bu
esa kuchlanishni keng oraliqda ishlash imkoniyatini beradi. (120V/290 V)
FIK 91% ni tashkil etadi.
81
2. To‘g‘irlagichda quvvatni boshqarish va nazoratni mukammal usuli
qo‘llanilgan. Chiqish kuchlanishi qiymati 170—290 V ga yetganda
to‘g‘irlagich maksimal quvvati bilan ishlaydi. Kuchlanish qiymati 120—
170 V ni tashkil etsa to‘g‘irlagich ushbu usulni qo‘llaydi, natijada chiqishda
kerakli quvvat ta’minlanadi.
3. To‘g‘irlagichda qisqa tutashuvdan himoyalash texnalogiyasi
qo‘llanilgan. Qisqa tutashuv bartaraf etilgandan so‘ng to‘g‘irlagich avtomatik
tarzda normal ish rejimini tiklaydi.
4. To‘g‘irlagichda tezkor almashtirish texnikasi qo‘llanilgan. To‘g‘irlagichni
kirishi va chiqishida tokni chegaralash va asta ishga tushurish
qurulmasi mavjud. Zaxiradagi to‘g‘irlagich ishlab turgan qurilmaning
o‘rnatish tizimini chiqish kuchlanishi tasir etmaydi. To‘g‘irlagichlarni
almashtirish vaqti 1 minutni tashkil etadi.
5. To‘g‘irlagichni old panelida uchta LED indikatori mavjud:
1. Manba indikatori (yashil);
2. Himoya indikatori (sariq);
3. Nosozlik indikatori (qizil).
Agar kirishdagi kuchlanish meyoridan oshib yoki kamaysa yoki
to‘g‘irlagich qizib ketsa himoya indikatori yonadi. Agar chiqish kuchlanishi
meyoridan oshsa, to‘g‘irlagichni modullarida yoki ventelyatorlarida
nosozliklar sodir bo‘lsa nosozlik indikatori yonadi. Nosozliklar to‘g‘risidagi
ma’lumotlar manitoringni moduliga yuboriladi. Monitoring moduli kerakli
choralarni qabul qiladi.
6. Bu himoya usuli to‘g‘irlagichlardan birortasi ishdan chiqsa qo‘llaniladi.
Bu vaziyatda ishlab turgan to‘g‘irlagichlar nosoz to‘g‘irlagichni yuklamasini
o‘ziga olishadi.
7. To‘g‘irlagichda tok kuchini qiymatini asta chegaralash texnalogiyasi
qo‘llanilgan.
8. To‘g‘irlagichda malgam p joylashtirilgan. Bu malgam p monitoring
qurilmasini holatini boshqaradi. Hamda monitoringni moduli bilan aloqa
o‘rnatadi. To‘g‘irlagich monitorin modulidan quyidagi buyruqlarni oladi:
ulash, o‘chirish, kuchlanishni rostlash, tok kuchini qiymatiin rostlash va
h.k. monitoring moduli to‘g‘irlagichni kuchlanish qiymatini, tok kuchini
va haroratini nazorat qiladi. Bu funksialar RS 485 uzoqlashtirilgan interfeys
orqali malgam oshiriladi.
9. Ventilyator tizimida ventilyator tezligini asta boshqarish texnalogiyasi
qo‘llanilgan. To‘g‘irlagichdagi harorat 400 dan oshmasa ventilyator
ishlamaydi, agar harorat 400 dan oshsa ventilyator ishga tushadi. Harorat
oshgan sari ventilyatorni tezligi oshib boradi. Ventilyatorlarda changdan
himoyalovchi setkalar o‘rnatilgan.
82