B. Kömekow, A. Orazgulyýew, G. Gurbangulyýew, O. Aşyrow, A. Kaşaňow, H. Geldiýew, A. Öwezow TÄsin matematikanyň syrlary

 
75. Birinji alyjy ýag alandan soň çelekde 
100%–
–25%=75%
ýag galar. Bu ýagyň 30%­i 
75
22,5%
100
30
$
=
bolar. Onda ikinji alyjy ýag alandan soň çelek­
de 
75%–22,5%=52,5%
ýag galar. Bu ýagyň 40%­i 
52,5 ∙ 
%
100
40
21
=
bolar. Üçünji alyjy ýag alandan soň çe­
lekde 
52,5% – 21%=31,5%
ýag galar.
76. Harydyň bahasy gymmatladylandan soň 
100% + 10% = 110%
bolar. Arzanladylandan soň hary­
dyň bahasy 
%
110
100
10
11
$
=
arzan bolar. Harydyň soňky 
bahasy 
110%–11%=99%
bolar. Diýmek, harydyň ba­
hasy 1% arzanlar.
77. Toplaryň ikinjisi birinjisiniň 
%
150
100 100
$
=
66
3
2 %
=
­ini düzýär. Diýmek, ikinji top birinji topdan 
%
%
%
100
66
3
2
33
3
1
−
=
arzan.
78. Birinji enjam goýlandan soňra sagatda 75 kw/sag 
elektrik energiýasy harçlanyp başlandy. Ikinji enjamyň 
goýul magy elektrik energiýasyny ýene­de 20% tyg şyt­
lamaga mümkinçilik berdi. 75­iň 20%­i 15­e deň. Onda 
75 – 15 = 60. Diýmek, täze enjamlar goýlandan soňra 

---

74
zawod sagatda 60 kw/sag elektrik energiýasyny harç­
lap başlady. 
79. Birinji harydyň bahasy birinji gezek arzan­
ladylanda onuň bahasy öňki bahasynyň 85%­e deň bol­
ýar. Ikinji gezek arzanladylanda onuň bahasy başdaky 
bahasynyň 
%
%
,
%
85
100
85
100
7225
72 25
$
=
=
`
j
­e deň bolýar.
Ikinji harydyň bahasy 30%­ine arzanladylandan 
soň onuň bahasy öňki bahasynyň 70%­ine deň bolýar. 
Diýmek, ikinji harydyň bahasy birinji harydyň bahasy­
na görä arzan.
80. Ýoluň ikinji ýarymyny geçmek üçin awtobus 
ýoluň birinji ýarymyna sarp eden wagtynyň 
125
100
5
4
=
bölegini sarp etdi. Awtobusyň ýoluň birinji we ikinji 
ýarymlaryny geçmek üçin sarp eden wagtlarynyň ta­
pawudy 
5
1
­e deň. Diýmek, bu wagt 
2
1
sagada deň. Diý­
mek, awtobus ýoluň birinji ýarymyny 
2
1 5 2
2
1
$
=
sagatda, 
ikinji ýarymyny 2 sagatda, ähli ýoly bolsa 
2
2
1 2 4
2
1
+ =
sagatda geçipdir.
81. Myradyň tizligi Amanyň tizliginiň 
10
9
10
11
100
99
$
=
bölegini düzýär. Diýmek, Aman mekdebe öň barar.

---

75