B. S. Isomov, L. N. Jiyanov

6.2. Investitsiya loyihalarini dastlabki texnik iqtisodiy (DTIA) asoslashning namunaviy tarkibi va tahlili
Texnik-iqtisodiy asosni tuzishda asosiy vazifa - xarajatlarni taxmin qilish investitsiya loyihasi va uning natijalari, qaytarilish muddatini tahlil qilish. [1]
Nazariy nuqtai nazardan, texnik-iqtisodiy asoslash - bu investitsiyalarning manbalarini o'rganish, ma'lum bir loyihaning jozibadorligi, har qanday ob'ekt yoki ishlab chiqarishga investitsiyalarni asoslash. Texnik-iqtisodiy asoslash (FS) investitsiya hujjati - bu investitsiya loyihalarini amalga oshirish bo’yicha qaror qabul qilish. Hozirgi paytda texnik-iqtisodiy asoslashni tartibga solish va sifat nazorati dolzarb muammo hisoblanadi.
Loyiha uchun texnik-iqtisodiy asoslar va texnik-iqtisodiy hisob-kitoblarning namunaviy tuzilishi quyidagilardan iborat:

• 
  Loyihaning qisqacha mazmuni;
  
• 
  Kirish;
  
• 
  Marketing bo‘limi;
  
• 
  Texnik-texnologik bo‘lim;
  
• 
  Ekologik bo‘lim;
  
• 
  Institutsional bo‘lim;
  
• 
  Arxitektura-qurilish bo‘limi;
  
• 
  Moliya bo‘limi;
  
• 
  Iqtisodiy bo‘lim;
  
• 
  Ijtimoiy bo‘lim;
  
• 
  Loyiha bo‘yicha umumiy xulosalar;
  
• 
  Ilovalar.
  

Ma’lumki, texnik-iqtisodiy asos - bu moliyaviy ko'rsatkichlarini tahlil qilish va hisoblash yo'li bilan yaratilgan investitsiya loyihalarining iqtisodiy foydasini o'rganish. Moliyaviy-iqtisodiy faoliyatni investitsiya loyihasi sifatida ko'rib chiqish mumkin: har xil texnik ob'ektlarni yaratish, yangi binolarni qurish, mavjudlarini rekonstruksiya qilish, turli xil mahsulotlar va xizmatlarni yaratish, ishlab chiqarishni kengaytirish, modernizatsiya qilish yoki rekonstruksiya qilish bilan bog'liq ishlar va boshqalar.
Loyihaning texnik-iqtisodiy asoslanishi yaratilayotgan mahsulotning investitsion samaradorligini aniqlash uchun asos bo'lib xizmat qiladi va mintaqaning rivojlanishidagi investitsiya va iqtisodiy tendentsiyalar uning investitsiya qilingan mablag'lar qanchalik samarali bo'lishiga bog'liq bo'ladi. Loyihaning noto'g'ri tayyorlangan texnik -iqtisodiy asoslanishi ko'pincha uning past investitsion samaradorligi sababidir. Xuddi shu sababga ko'ra yoki noto'g'ri tuzilgan biznes -reja tufayli banklar ko'rib chiqish bosqichida ko'plab potentsial jozibador investitsiya loyihalarini rad etishadi.
Loyihaning texnik-iqtisodiy asoslanish jarayonida tadbirkorning, manfaatdor hamda investor qatnashishi mumkin. Vazifaning murakkabligiga qarab, loyihaning texnik -iqtisodiy asosini tadbirkorning o'zi yoki yollangan mutaxassislar tuzishi mumkin. Investitsion loyihalarni moliyaviy -iqtisodiy baholash, real aktivlar bilan operatsiyalarga sarmoya kiritishning mumkin bo'lgan variantlarini asoslash va tanlash jarayonini o’z ichiga oladi. Loyiha tahlilining maqsadi - loyihaning natijasini (qiymatini) aniqlash. Buning uchun quyidagi ifodadan foydalanish mumkin: