Baǵdarì 4-kurs 3003-19 tt(qq) topar studenti Qozoqboyeva Oqilanin’

Texnikalıq ekspluataciya haqqında
Texnikalıq ekspluataciya – baylanıs kárxanalarınıń islep shıģarıw iskerliginiń tiykarģı bólegi esaplanadı. Tarmaqtıń texnikalıq ekspluataciyası texnikalıq xizmet kórsetiw usılları hám algoritimleri kompleksin kórsetip, qálegen texnikalıq ekspluataciya obektiniń ornatılģan normaların talap dárejesinde saqlaydı hám shólkemlestiredi.
Texnikalıq ekspluataciyada texnikalıq xizmet kórsetiw hám remontlaw tiykarģı túsiniklerden esaplanadı:
-Texnikalıq xizmet kórsetiw(TXK) – xizmet múddeti dawamında TEOniń waziypası boyınsha iske qábilyetliligi hám sazlıģın támiyinlew boyınsha orınlanatuģın isler kompleksi;
-Remontlaw –SHTBS hám onıń elementleriniń sazlıģın qayta tiklew boyınsha ámelge asırılatuģın isler kompleksi.
Uzatıw sistemaları, olardıń elementleri saz hám nasaz jaģdayda bolıwı múmkin. Saz jaģday, bul UT yáki onıń elementleri normativ texnikalıq hújjetlerde (NTH) belgilengen barlıq talaplarģa sáykes keletuģın jaģday. Nasaz jaģday, bul UT ya bolmasa onıń elementleri NTH talaplarınan hesh bolmaģanda birewine sáykes kelmeytuģın jaģday. Nasaz jaģday obektlerdi berilgen funkciyalardı orınlaw múmkin emesligin bildirmeydi[2]. UT apparaturası hám qurılmaları iske qábilyetlilik penen xarakterlenedi yaģnıy bul sonday jaģday, maģlıwmatlardı uzatıw boyınsha berilgen funkciyalardı kanallar hám traktlardıń tiykarģı parametrleriniń mánislerin NTHta belgilengen shegaralawda saqlaw menen orınlaydı[2].
Texnikalıq ekspluataciyanıń tiykarģı máqseti – qabıllamaw jaģdaylarınıń payda bolıwın hám olardıń tásirin kemeytiriw esaplanadı.
Qabıllamaw dep, SHTBS yáki elementlerdiń bir yáki bir neshe parametrlerin belgilengen mánislerden salıstırıw nátiyjesinde berilgen funkciyanı orınlawda tolıq yáki belgili bir mániste is qábilyetin joģaltıwģa aytıladı.
Basqasha aytqanda, qabıllamaw degende SHTBSnıń iske qábilyetliligin tolıq buzılıwı, bunnan tısqarı belgilengen shegaradan hám páski dárejede onıń tiykarģı sapa kórsetkishleriniń páseyiwi túsiniledi. SHTBS qabıllamaģannan keyin is qábilyetin tolıq joģaltıwı múmkin yáki tómen sapası menen isti dawam ettiriwi múmkin.
SHTBS hám onıń elementleriniń ekspluataciyası ushın zárúr bolģan ekspluataciya materialları hám qurılmaları, zapas blok hám texnikalıq qurılmalar kompleksi ekspluataciya qurılmaları delinedi.
TE tómendegi jaģdaylarda ámelge asırıladı:
-Obektti ekspluataciyaģa kiritiwde (pasport tayarlawda);
-Ekspluataciya prShTsessinde saz bolıw jaģdayın saqlaw (texnikalıq xizmet kórsetiw);
-Qabıllamaw júzege kelgende obekttiń iske qábilyetliligin qayta tiklew (remontlaw-sazlaw hám remontlaw-qayta tiklew isleri).
TE processine tómendegiler kiredi:
-Isshi xarakteristikaların ólshew;
-Qabıllamawlardı tabıw;
-Isshi xarakteristikalar hám qabıllamawlarda signalizaciya;
-Zapaslaw;
-Iske qábilyetliligin qayta tiklew;
-Baqlaw alıp barıw (qayta tiklewden soń).
Texnikalıq xizmet kórsetiw (TXK)diń tómendegi usılları usınıs etiledi:
-profilaktik texnikalıq xizmet kórsetiw(PTXK), belgili waqıt aralıģınan keyin yáki aldınnan belgilengen qaģıyadalarģa sáykes ráwishte orınlanadı hám qabıllamaw júzege keliwi yáki TEO funkciyalarınıń tómenlewi múmkinligi haqqında óz waqtında eskertiliwge baģdarlanģan;
-dúzetiwshi texnikalıq xizmet kórsetiw(DTXK), TEOnıń iske qábilyetsizlik jaģdayı anıqlanģannan keyin orınlanadı hám TEOnıń sapa parametrlerin ornatılģan ortalıqta bolıwına baģdarlanģan;
-basqarılatuģın texnikalıq xizmet kórsetiw (BTXK), TEO ishsi xarakteristikaların baqlawshı, uzatıw sapasın basqarıw hám nasazlıqlardı joq etiw qurılmaların qollap, TEO jaģdayların analiz qılıwshı usıllardı sistemalı isletiw jolı menen orınlanadı hám profilaktik xizmet kórsetiwdi minimumģa jetkiziw hám dúzetiwshi texnikalıq xizmet kórsetiwdi qısqartırıwģa baģdarlanģan.
Profilaktik texnikalıq xizmet kórsetiw tómendegilerdi óz ishine aladı:
-periodlı ekspluatacion baqlaw;
-isshi xarakteristikalardı rejeli ólshew;
-apparatura komponentlerin rejeli almastırıw.
Dúzetiwshitexnikalıq xizmet kórsetiw tómendegilerdi óz ishine aladı:
-úzliksiz ekspluatacion baqlaw;
-epizodlıq ekspluatacion baqlaw;
-operativ-texnikalıq baqlaw;
-isshi xarakteristikalardı ólshew.
Basqarılatuģın texnikalıq xizmet kórsetiw ózinde tómendegilerdi óz ishine aladı:
-úzliksiz ekspluatacion baqlaw;
-operativ-texnikalıq baqlaw;
-isshi xarakteristikalardı ólshew.
Cifrlı SHTBS ushın DTXK abzalraq esaplanadı, sebebi onda baylanıstı úzbegen jaģdayda qatelik koefficentin(yáki qátelik kórsetkish)leri boyınsha qabıllamaw islerin anıqlaw múmkin. DTXKde texnikalıq xizmet kórsetiwge ketetuģın waqıt, yaģnıy qabıllamaw ornın anıqlaw hám qayta tiklew boyınsha islerdi baslawģa ketetuģın waqıt kemeytiriledi. Buģan, anıq, optik kabelli cifrlı uzatıw sistemaları ushın effektiv bolģan, optimal qayta tiklew strategiyasın qollaw menen erisiledi. Qabıllamawlardı joq etiw (qayta tiklew) menen baylanıslı isler, DTXK ushın sáykes bolģan, baylanıstı úzgen jaģdayda ámelge asırıladı.
SHTB qurılmaları hám olardı basqarıw tarmaģı rawajlanıwınıń zamanagóy basqıshında BTXK birinshi áhmiyetke iye, sebebi PTXK hám DTXKģa salıstırmalı, júzege keliwi múmkin bolģan qabıllamawlardı tabıw hám joq etiw, sonınday, TXKdi baylanıstı úzbesten ámelge arttırıw hám iske qábilyetliligin qayta tiklew imkanın beredi. Sonıń ushın zamanagóy SHTBSda joqarı sapalı TEdi támiynlewshi BTXK qollanıladı.
TEO menen birgelikte járdemshi TEO(JáTEO) hám bar, olar tuwrıdan-tuwrı maģlıwmatlardı uzatıw funkciyasın orınlamaydı (qabıllamawlardı anıqlaw, xizmet signalların uzatıw, avarya signalizaciyaları, sırtqı baqlaw hám basqarıw sistemaları menen baylanıstırıwshı qurılmalar).
Bir yáki bir neshe JáTEOģa iye, bir yáki bir neshe TEO tarmaq elementin jaratadı. BTXKteń paydalanıwģa tiykarlanģan, zamanagóy SHTB qurılmaları ushın tarmaq elementi quramına kiriwshi TEOlardı basqarıwshı obetkler esaplanadı.
Ekspluatacion baqlaw TE processinde TEOların ornatılģan talaplarģa sáykesligin anıqlaw kórsetiledi.
Ekspluatacion baqlawda TEO isshi xarakteristikalarınıń normaģa sáykesligin anıqlaw hám is sapası buzılģanlıģı yáki isshi xarakteristikaların normadan awģanlıģı anıqlaw anıqlanıp, TEOnıń is sapasın baqalawdı támiyinlenedi.
Ekspluatacion baqlaw TEO quramına kiriwshi programmalıq-texnikalıq qurılmalar hám baqlaw qurılmaları yáki avtanom ólshew qurılmaları, sonıńday, ólshewlerdi avtomatlastırıw hám olardıń nátiyjelerin jazıp barıwdı támiyinlewshi qurılmalar járdeminde ámelge asırıladı.
Qabıllamawlardı klasslaw ushın anomaliya hám defekt túsinikleri qollanıladı.