Baliqchilik asoslari

Postodiplostomoz — bu ham keng tarqalgan gelmintoz kasallik
bo‘lib, terining, mushak qatlamining zararlanishi va umurtqa
pog‘onasining qiyshayib qolishi bilan xarakterlanadi. Kasallik ham
tabiiy suv havzalarida va ham baliqlarning ikrasini qo‘yib baliq
ko‘paytiruvchi xo‘jaliklarda uchraydi. Zararlangan baliqlarning
tanasida qora dog‘lar (turli hajmdagi) hosil bo‘ladi. Shuning uchun
ham kasallikning dastlabki nomi «qora-dog‘li» kasallik deb
yuritilgan. Bu qora dog‘lar gelmint lichinkalarining joylashgan
joyida qora pigmentlarning yig‘ilib qolishi oqibatida paydo bo‘ladi.
Qo‘zg‘atuvchisi. Postodiplostomozning qo‘zg‘atuvchisi bu
Diplostomotidae oilasiga mansub Postodiplostomum cuticola.

---

174
Metatserkariylari noksimon shaklda, uzunligi 0,7—1,5 mm, eni
0,3—0,5 mm, tanasi tiniq bo‘lib, ikki qismdan iborat: oldingi —
kengaygan va keyingi — toraygan qismi. Òananing oldingi qismida
og‘iz so‘rg‘ichi, o‘rtasida qorin so‘rg‘ichi, oldingi qismning oxir-
rog‘ida fiksatsiyalovchi Brandes organi joylashgan. Metatserka-
riylar teri va teriosti hujayralarida uzunligi, aniqrog‘i, diametri
0,6—0,9 mm keladigan sistaga o‘ralgan holda joylashgan. Pa-
razitning jinsiy voyaga yetgan shakli baliqxo‘r parrandalarning
ichaklarida parazitlik qiladi.
Biologiyasi. Parazit biogelmint. Oraliq xo‘jayinlari Planorbidae
oilasiga mansub chuchuk suv molluskalari. Lichinkalarning in-
vazion bosqichga yetish muddati suvning harorati, molluskalar-
ning turi va yoshiga bog‘liq bo‘lib, 75—95 kunga teng. Prepatent
muddati 3—7 kun.
Epizootologik ma’lumotlar. Kasallik, asosan, sobiq Ittifoq-
ning janubiy-g‘arbiy rayonlaridagi suv havzalarida ko‘p uchraydi.
Baliqlarning zararlanishi yilning bahor-yoz fasllarida kuzatiladi,
bu esa qo‘zg‘atuvchining rivojlanishi bilan bog‘liqdir. Posto-
diplostomozga turli chuchuk suv baliqlari (60 turdan ortiq):
zog‘orabaliq, sazan, leshch, qizilko‘z, oq amur, peshanado‘ng,
qizilqanot, tarashabaliq, vobla, chavoqbaliq, gustera, olabug‘a,
oqko‘z va boshqalar moyildir. Bu baliqlar ov qiluvchi ahamiyatga
ega. Kasallikka sezgirlari bu chavoq va segoletkalar. Kasallikning
birinchi klinik belgilari — terida qora dog‘larni paydo bo‘lishi
hisoblanadi. 10—12 kunlik chavoqlarda ushbu klinik belgilar
ularning hayotining birinchi kunlarida namoyon bo‘ladi. Cha-
voqlar kuchli invaziyalanganda ular nobud bo‘lishi kuzatiladi.
Invaziyaning intensivligi baliqlar kattalashgani sari oshadi va ay-
rim xo‘jaliklarda IE–85–100%, II–150–200 va undan ham ko‘p
miqdorni tashkil etishi mumkin. Kasallik manbayi — zararlangan
baliqlar, molluskalar va baliqxo‘r parrandalar (qarqara).