Bap new indd

Respublika maqsetli kitap qorı qarjıları esabınan
basıp shıǵarıldı.

---

3
KIRISIW
Mexanika bóliminde nelerdi úyrenemiz?
Biz 6-klasta fizikalıq shamalar, zatlardıń 
dúzilisi, mexanikalıq, jıllılıq, jaqtılıq, ses 
qubılısları haqqında dáslepki maǵlıwmatlardı 
aldıq. Nátiyjede, fizika páni haqqındaǵı dáslep-
ki túsinikke iye boldıq.
Endi fizikanıń hárbir bólimin tereńirek 
úyreniwdi baslaymız. Sonıń ishinde, 7-klasta 
«Mexanika» bólimin úyrenemiz.
«Mexanika» sózi qaydan kelip shıqqan? 
Fizikanıń «Mexanika» bóliminde neler úyre-
niledi? 
Adamlar áyyemnen baslap jasaw u shı n 
úy-jaylardı qurǵan, haywanlardı awlaǵan, 
diy qanshılıq hám ónermentshilik penen 
shuǵıl lanǵan. Olar jumıs islegende eń ápi-
wayı mashinalar – rıchag, qıya tegislik, sına, 
dóń gelek tárizli mexanizmlerden payda lanǵan 
ratapulta.
Biziń eramızǵa shekemgi V ásirde Afina 
armiyasında diywaldı tesetuǵın mashinalardı 
(taranlardı), tas ılaqtıratuǵın dúzilislerdi payda-
lanǵan. Adamlardıń mútájlikleriniń artıp barıwı 
menen insan miynetin ańsatlastırıwshı jáne de 
quramalı dúzilisler oylap tabıldı. Hár túrli dúzi-
lisler, kópirler menen dambalar qurıldı. Insan ápiwayı qayıqdan baslap úlken 
kemelerdi, arbadan baslap velosiped, avtomobil, raketalardı dóretti (1-súwret).
Hár qıylı dúzilisler hám mashinalardı isletiw jáne jańaların oylap tabıwǵa 
bolǵan mútájliklerdiń artıp barıwı olar haqqındaǵı bilimlerdi toplaw hám 
olardı bir sistemaǵa túsiriw zárúrligin payda etti. Usıǵan baylanıslı «Me-
xanika» ilimi júzege keldi.
1-súwret.
Zamanlardıń ótiwi 
menen jetilistirilip barılǵan 
mexanikalıq dúzilisler.

---

4
Kirisiw