69
IV bap Háreket nızamları
IV bap.
QOZǴALÍS NÍZAMLARÍ
Aldıńǵı sabaqlarda hárbir qozǵalıstıń salıstırmalı ekenligin bildik. Bir
qozǵalıstı keltiriwshi sebepleri menen óz ara baylanıslıǵı hár qıylı esap-
law sistemalarında kórilgeninde bir-birinen keskin parıqlanatuǵın nátiyjeler
alınadı. Qozǵalıs hám onıń sebepleri arasındaǵı baylanıs bazı
bir esaplaw
sistemalarına salıstırıp kórgenimizde júdá ápiwayı túrge iye boladı eken.
Mısalı, bunday sistemalardıń biri sıpatında Jerdi alıw múmkin. Sonıń ushın
dinamikanı úyrengenimizde Jerdi esaplaw sisteması dep alsaq boladı.
Dinamikanıń tiykarǵı nızamları úshew bolıp olar qozǵalıs nızamları dep
ataladı. Inglis alım
Isaak Nyuton tárepinen 1687-jılı járiyalanǵan bul nızam-
lar adamzattıń kóp ásirlik tájiriybesiniń nátiyjelerin ulıwmalastırdı hám jańa
basqıshqa alıp shıqtı. Dinamikaǵa tiyisli bilimlerdiń bir sistemaǵa túsirili-
wi hám paydalanılıwı ushın qolaylı bolǵan matematikalıq túrdegi ańlatılıwı
ilim hám texnikanıń rawajlanıwında úlken túrtki boldı. Bul nızamlar onıń
húrmetine Nyuton nızamları dep ataladı.
18-§. DENELERDIŃ ÓZ ARA
TÁSIRLESIwI. KÚSH
Denelerdiń óz ara tásirlesiw
i
Tınısh turǵan dene basqa deneler menen óz ara
tásirlesiwiniń nátiyjesinde qozǵalısqa keliwi múm-
kin. Qozǵalıp atırǵan dene bunday tásir nátiyjesinde
tezligin yamasa qozǵalısı baǵıtın ózgertedi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
