Bap new indd

42-§. KINETIKALÍQ ENERGIYA
Dene tezliginiń ózgerisinde orınlanǵan jumıs
Stoldıń ústinde turǵan massası m bolǵan dene F kúshiniń tásirinde 
súykelissiz qozǵalıp, a tezleniw alsın (134-súwret). t waqıt ishinde deneniń 
erisken tezligi:
υ
= at. (1)
Usı waqıt ishinde deneniń basıp ótken jolı tómendegishe ańlatıladı:

2
at
2
s =
. (2)
(1)-formulanı t
= υ
/a túrinde jazıp, onı (2)-formuladaǵı t waqıttıń ornına 
qoyamız hám deneniń ótken jolı tómendegishe ańlatıladı:
2a
υ
2
s =
(3)
.
Nyutonnıń ekinshi nızamına tiykarlanıp denege tásir etken kúsh:
F
= ma. (4)
(3)- hám (4)-formulalardan paydalanıp, orın-
lanǵan jumıstı tabamız:
A = Fs = ma
yamasa  A = 2
m
υ
2
2a
υ
2
5)
Bul formulada massası m bolǵan tınısh turǵan 
deneniń υ tezlikke erisiwi ushın orınlanǵan 
jumıstı ańlatadı.
134-súwret. υ tezligine iye 
shariktiń kinetikalıq energiyası.
energiyasi
υ
→
m
s
F
→

---

156
Saqlanıw nızamları
Eger massası m bolǵan deneniń baslanǵısh tezligi υ
1
bolsa, onıń tezligin 
υ
2
ge joqarılatıw ushın orınlanatuǵın jumıs:
2
mυ
1
2
A = 2
mυ
2
2
– 
(6)
Kinetikalıq energiyanıń ózgeriwi
Sonday-aq, (5)-formula tezlik penen qozǵalıp atırǵan massası
m bolǵan 
deneniń kinetikalıq energiyasın da ańlatadı, yaǵnıy:
2
mυ
2
E
k
= 
(7)