Baqo umarov

Aldegid va ketonlarning fizikaviy  xossalari
Birikmaning  nomi
Formulasi
т1 •  suyuq.’
t 
°с
Т1 -qavn.>
t°C
Zichligi
d2<>4
Formaldegid
X Ю
о II о
-92
-21
Atsetaldegid
C H 3CHO
-122
21
0,7812
Propion  aldegid
C H 3C H 2CHO
-81
49
0,8068
M oy  aldegid
С Н 3(С Н 2)2СНО
-99
76
0,8174
Izomoy  aldegid
(С Н 3)2СНСНО
-66
62
0,7942
Valerian  aldegid
С Н 3(С Н 2) 3СНО
-92
103
0,8096
Akrolein
С Н ,=С Н С Н О
-87
52
0,8410
Benzoy  aldegid
СбН5СНО
-26
180
1,0484
Atseton
сн3-со-сн3
-95
56
0,7921
Metiletilketon
C H 3COC2H s
-86
80
0.8054
Metilpropilketon
С Н 3СОС3Н7
-78
102
0,8094
Dietilketon
С2Н5С О С ,Н 5
-42
103
0,8159
Mezitil  oksidi
(С Н 3)2С =С Н С О С Н 3
-59
129
0,8580
Benzofenon
С6Н5СОС6Н5
49
306
Atsetofenon
CfiH ,C O C H 3
20
202
1,0256

A ldegid  va  k eto n lar  xususiyatini  karbonil  g u ru h  belgilash in i  ilgari 
ta ’kidlagan  edik.  > C = 0   — guruh  nukleofil  zarracha  hujum iga  moyil  (ya’ni 
oson  reaksiyaga  kirishadi)  va  a-uglerod  atom i  bilan  bog'langan  vodorod 
atom larining  kislotali  xususiyatini  oshiradi.
H
I
h
-
c
-
c
=
o
I 
I
H  
H
N ukleofil  birikish  reaksiyalari
Karbonil  guruhi  uglerod  atom ining  elektron  buluti  (zichligi)  kislorodga 
tom on  siljigani  u chun,  uning  nukleofil  zarrachalar  (elektron  zichligi  katta 
guruh  -  asoslar)  bilan  reaksiyaga kirishi  osonlashgan.  Aldegidlar  ketonlarga 
nisbatan nukleofil birikish reaksiyasiga oson kirishadi.  Ketonlardagi ikki  radikal 
oraliq tedraedrik tuzilishga o'tish d a fazoviy jihatdan xalaqit beradi.
R ' ^   ur—   :Z 
^   C = 0  
R
rea g e n t
(trig o n a l
tu z ilish )
HOH
R - C  
R 
0 \  
o ra liq   h o la t 
(te tra e d rik   h o latg a 
o ‘tish  b o sq ic h i)
R '-
R'
O"
R ' - C
r
' " ’  " "
o h
reaksiya  m a h s u lo ti 
(te tra e d rik   t u z i­
lishga  e g a)
Alkil guruhlari  elektrodonor  tabiati  bilan  oraliq  holatdagi  kislorod anioni 
manfiy zaryadini  kuchaytiradi  va reaksion qobiliyatini  kamaytiradi.  Aldegidlar 
tarkibida  birgina  radikal  tutgani  uchun  karbonil  guruhidagi  bu  qiftblanish 
ketonlarga  nisbatan  ancha kuchaygan va reaksion  qobiliyati  oshgan.
a)  Aldegidlar
r
-
c
:
aldegid
Oksidlanish  reaksiyalari
Ag(NH
3)2
KMnO„,  H*
R - C ' f
OH
k a rb o n   k islota

Misol tariqasida aldegidlaming “kumush ko'zgu” reaksi.yasini  ko‘rsatishimiz 
m um kin,  bu  reaksiya  “Tollens tajribasi”  ham   deyiladi:
°  
Г 
'I
2 C H , - C ^   +  2  A g(N H 3)J +  + 4 0 H   '  — *-2Ag + CH3COO "  +  4N H 3 + 2 H 20  
H
B archa  organik  m oddalar  ichida  aldegidlar  eng  oson  oksidlanadi  va  bu 
jarayon  u larni  identifikatsiyalashda  keng  miqyosda ishlatiladi.
b)  M e til ketonlar  ( Galoform  reaksiyasi)
OX
R - C  -  CHj 
------------- ► 
R -  С  -  0 “ 
+ 
C H X
3
II 
II 
.
О 
О 
I
О
II
C
2H5 - C - C H 3  +  3  01.; 
-------- -► 
С
2Н5С - 0  
+ 
CHI, 
+ 
2  ОН
О 
iodoform
but a non
К 0С 1 
CH, 
H
2S 0 4
сн3
-£=сн-с-сн,  --- ►
 
сись  +  сн3
-с=сн-соок  ---- ►
CH, 
O 
60°C 
xloroform
4-metilpenten-3-on-2
СНз
------►  CH., -  C  =   CH  -  COOH 
+  
KHSO
4
3-metil  buten-2  kislotasi
K eto n lar  Popov  qoidasiga  binoan  destruktiv  oksidlanadi,  y a’ni  C = 0  
guruhga  q o ‘shni  b o ‘lgan  har  ikki  C - C   bog‘lari  uziladi.  B unday  reaksiyani 
am alga  oshirish uchun  kuchli  oksidlovchi  ishlatiladi:
C,-C3
K M n 04,H+
CH,-CH,-C-CB,-CH,-CH3
■  a
0
-------- ►
  с н 3с о о н   +  C3H7COOH
C3-C4
-------- *’C2H5COOH  +  C2H5COOH
Qaytarilish  reaksiyalari
a)  Spirtlargacha  qaytarish

H2;  Ni;  Pt yoki  Pd 
|
C =  0   ----------------------------------- ►
 
- C - O H
LiAIR, yoki  NaBH, 
1
Aldegidlar qaytarilganda birlamchi,  ketonlar esa ikkilamchi spirtlarni  hosil 
qiladi.  Q aytarilish  reaksiyasi  katalitik  usulda  yoki  kuchli  qaytaruvchi  agent 
LiAlH4 (litiyalum iniygidrid)  ishtirokida  olib  boriladi:
CH, -  CH = CH -  C \   -  
kro to n   aldegid 
H
LiAlHj
----------- *•  CH, -  CH = CH -  CH2OH
krotil  spirti
H2.  Pt
----------- ►
  C H ,- C H
2
- C H
2
- C H
2
0 H
b u ta n o l
-1
Aldegid  va  ketonlar  metall  gidridlari  bilan  oson  qaytariladi
H 20
4 R 2C   =  О  +  L iA lH
4
------► (R
2
C H O )4A lL i  --------- ► R
2
 C H O H   +   L iO H   +  A l(O H
)3
Nukleofil  agent  sifatida gidrid ioni  H '  karbonil guruh  uglerodiga birikadi.
.  
H 
3  > C  = 0  
H
J X  = О  +  H  :  Albb 
— ► -C -O A IH , 
--------------- ►
 
(-C  -  0 ) 4AI
b)  Uglevodorodlargacha  qaytarish
A ldegid  va  keto n lar  quyidagi  hollarda  tegishli  u glevodorodlargacha 
qaytariladi:
-  am algam alangan  rux  bilan  H C lkom ta ’siri  (K lem ensen),
-g id ra zin  yoki  KOH  va uchlamchi  kaliy butilati  kabi  kuchli  qaytaruvchilar 
t a ’siri  (K ijner-V olf usuli):
CH
, 4
 
C H
, 4
 
NaOH
C = 0   +  H
2
N -N H
2
  -------►
 
C = N -N H
2
---------- ►
 
C
4
H
I0
  + 
N2t
C i H S  
g id ra z in  
Д 
b u ta n
b u ta n o n  
g id ra z o n
d)  Q aytarilish-am inlash  reaksiyasi
Ijl 
H2.  k a t
R -  С =  0   +  N H
3
  ____ ►
 
R -  CH  = N H  
-------- ►
 
R - C H
2
- N H
2
aldegid 
- 
H20  
imin 
birlamchi  amin
e)  A m m ia k  hosilaiarining birikishi

A m m iak  hosilaiarining  birikishi  azot  atom dagi  b o 's h   elektron  jufti 
nukleofilligi  hisobidan  am alga oshadi va m uhit  kislotaligi  oshsa,  protonning 
birikishi  hisobidan  H 3N  —  G   reaksion  qobiliyatini  yo ‘qotadi.  D em ak, 
reaksiyaning oson amalga oshishi uchun kuchsiz kislotali muhit bo'lishi lozim.
~)Z = О + H2N -  G
Mexanizmi:
H +
) c   = О 
) c  = OH
'  I
- C j ;-N H -G  
-  OH
V+ 
'
-N  - G
С = N -  G + H20
OH
I
С = N -  G + H20  +  H+
H  *
H ,N - G  
erkin  asos, 
nukleofilligi  katta
N ,N - G
H3N - G  
uning  tuzi,  nukleofilligi 
y o ‘qolgan
Reaksiya  m ahsuloti
H2N -  OH 
gidroksilam in 
H
2
N - N H
2
 
gidrazin 
H2N -  NHC
6
HS  fenilgidrazin 
H
2
N -N H C 0 N H
2
  sem ikarbazid
/
\
С = N  -  OH 
oksim
/ C = N - N H
2
  gidrazon 
^  С = N -  NHC
6
H
5
  fenilgidrazon 
С = N  -  NHCONH
2
 sem ikarbazon
Misollar:
,0
H
H*
С Н
3
- С
'  
+  H,N  -   OH
gidrosilam in
CH
3
  -  CH  =  N -  OH 
+  H20  
atsetaldoksim
etanal
CH
3
 
H+ 
)C = 0   +  2H
2
N - N H - ^ - N H
2
----- •
sem ikarbazid
z 4-
CH, 
a tse to n
H
3
C
/С  = N -N H -C -N H ,  +  H20  
H3C 
О
atseton 
sem ikarbazoni

f)   Urotropinning olinishi
C hum oli  aldegidining suvdagi  40  %  li  eritm asi  (form alin)  bilan  am m iak 
boshqacha reaksiyaga kirishib, tibbiyotda antiseptik vosita sifatida ishlatiladigan 
urotropin  nom li  preparat  hosil  qiladi.  Bu  reaksiyani  birinchi  m arta  A.M . 
Butlerov  amalga  oshirgan:
6
H C H O  
+  
4  N H :, 
------► 
(C H
2
)
6
N
4
 
+  
6 H 20
U rotropin  oq  kristall  m odda  bo'lib,  kislotali  m uh itd a  gidrolizlanadi  va 
dastlabki  mahsulotlarga parchalanadi.  Uning tuzilishi  quyidagicha  ifodalanadi:
H-C 
I 
CH2
CH,
N
Grinyar reaktivining birikishi
I 
HOH 
I 
/ C  = 0   +  R-M gX  ----- ►
  - C - R    
►
  -   ( j ;- R   +  Mg(OH)X
OMgX 
OH
G rin y a r  reaktivining  aldegid  va  ketonlarga  birikishi  m urakkab  efirlar
sintezining asosiy manbayidir.  G rinyar reaktividagi  organik m olekula qoldig‘i
elektron jufti  bilan  uziladi va  nukleofil  agent  sifatida reaksiyani boshlaydi:
) C   + =  O ’ 
+ 
R  :  M gX  
----- ►
 
-  
О  -   M gX
Sianid  —  ionining  birikishi
\ + 
I
/ С   =   О +  C N " 
H T 
- C - O H
” 
CN
siangidrid
Misollar:
H2S 04 
H 
+ HOH,  HCI 
H
_ : __ > 
I 
________ ►
 
I
CH3-C = 0  +  NaCN 
CH3- C - C N  
СН3-С-СООН
I 
I 
I
H 
OH 
OH
sirka  aldegidi 
sirka  aldegid 
sut  kislotasi
siangidrini

I
Н з С - С - С О О Н
JZ= 0
  +  
N aC N  
Н з С   -   <р  -  
CN
Н 3С  
О Н  
О Н  
- Н 20
atseton 
atseton  siangidrini
<рн3
—
►  
Н 2С   =   С   -   С О О Н
metakril  kislotasi
O datda,  natriy  siangidrinning  suvli  eritm asi  bilan  karbonilli  birikm a 
aralashmasiga mineral  kislota qo'shish bilan reaksiya amalga oshiriladi.  Dastlab 
reaksiya  sianid-ionining  nukleofil  agent  sifatida  ta ’siri  bilan  boshlanadi  va 
oksinitril  gidrolizlanib,  a-oksikislotaga  aylanadi.
Bisulfit  ionining birikishi
N atriy bisulfiti  ko‘pgina aldegidlar va m etilketonlar bilan  reaksiyaga oson 
kirishadi.
5- 
+
^ C  =  0  
+   Na-HSO, 
— ►
 
- C - S O , N a
OH
Misollar:
С Н з  
H + 
С Н з
I 
_ 
I
С Н з - С Н
2
- С - С Н з +
: S 0 3H  ----- *  C
2
H
5
- C - S 0
3
 
« = ►  
C
2
H
5
 
-   С   -  
S 0 3‘
U 
I 
I
О  
O '  
OH
CH j  — 
<рн  —
  jp  —
 
СНз + N a H S 0
4
— ►
 
reaksiya  amalga  oshmaydi 
CH
3
 
О  
CH j 
Spirtlarning  birikishi
*
= 
О  
+ 
2R O H  
^-------» 
-   С   -  
OR 
+ 
H 20
OR
atsetal
Spirtlar  aldegidlar  bilan,  suvsiz  kislota  katalizatorligi  bilan  reaksiyaga 
kirishadi.  Masalan:

|4 
HCI, suvsiz 
^
СНз-С  = О  +  2  C
2
H5OH 
« 
*  СН, -  ^  -   ОС
2
Н
5
 
+ 
Н20
s irk a   a ld e g id i 
ОС
2
Н
5
sirk a   a ld e g id i  d ia ts e ta li
K etonlar  spirt  bilan  bu  reaksiyaga juda  qiyin  kirishadi,  shuning  uchun 
ketallar boshqacha usul bilan sintez qilinadi.  Reaksiya mexanizmini tushunish 
uchun  od atd a,  aldegid  spirtdagi  eritm ada  yarim  atsetal  tarzida  b o ‘ladi  va  u 
ikkinchi  spirt  m olekulasi  bilan  reaksiyaga  kirishib  oddiy efir  hosil  qiladi.
0  
H+ 
p  
H+
R '- t T  
+   R-O H   Ч—
-   R '-C -O R   +  R-OH 
H 
OH
yarim  atsetal
+  H20
K annitsaro  reaksiyasi
Ishqorning suvdagi  yoki  spirtdagi  konsentrlangan  eritm asi  t a ’sirida xona 
haroratida aldegidlar ichki oksidlanish-qaytarilish reaksiyasiga kirishadi, bunda 
ular spirt  va  karbon  kislota  tuzlari  hosil  qiladi  (a-u glero d  atom ida  vodorod 
tu tg a n   a ld e g id la r  b u n d a n   m u stasn o ,  ch u n k i  u la r  bu  sh a ro itd a   aldol 
kondensatlanish  reaksiyasiga  kirishadi:
f )  
^ 0   50% li  ish q o r
H - C .  
+ H - C
4
 
----------------- *■ 
C H
3
O H  
+ 
HCOO~Na+
H 
H 
m e ta n o l 
n atriy
m e ta n a l 
fo rm iati
CH,  p  
S pirt,  K O H  
f H , 
(^Нз
2CH, -  С -  С ч   ---------------- ►
  СНз-С -С О О '  +  СН, -С  -  СН2ОН
СН, 
Н 
СН, 
СН,
trim e tilsirk a  
trim e tila ts e ta t 
n e o p e n til
ald eg id  
io n i 
sp in i
Bu  reaksiyada  ishqorning  katalizatorlik  m ohiyati  uning  karbanion  hosil 
qilish jarayonida  ishtiroki  bilan  belgilanadi:
О 
О
N aO H   +  Н з С - С ^  
-----►
 
N a + 
+  H O H   +  
C H
2
- C ^
H 
H
A niqrog‘i,  aldol  birikishi  deyish  to ‘g ‘ri  b o 'la r  edi,  1872-  yilda  Borodin 
va Vyurs  tom o n id an   o ‘rganilgan  bu  reaksiya  natijasida  (3  -  gidroksikarbonil 
birikma olindi.

5"  
6+
О 
Na'OH 
5- 
,vO -N a
R - C H
2
- C (  
« 
> 
R - C H - — C '(  
+ 
H20
H 
H
6"
О 
H ^ 5 -  
, - '
0
-N a+ 
O" Na+ 
О
R-CH
2
- C ^  
+ 
С 
—+  R-С Ь Ь -С -С Н -С   ^
H 
H 
H 
H
HOH 
О
R -  CH
2
 -  CH -  CH -  С ^  
+ 
Na"OH" 
OH  R 
H
M uhim  vakillari
H   —  C H O   —  c h u m o li  a ld eg id   (fo rm a ld e g id )  ran g siz,  o ‘ziga  xos 
o ‘tk ir  hidli  gaz,  -21°C   da  q ay n ay d i,  suvda  yaxshi  eriy di.  S uvdagi  40 
foizli  e ritm a si  fo rm a lin   d ey ilad i.  F o rm a lin d a n   suv  b u g ‘la tils a ,  yoki 
u zo q   vaqt  p ast  h a r o ra td a   saq lan sa ,  p o lim e rla n a d i  va  p a ra fo rm   deb 
ataluvchi  oq  c h o ‘km a  hosil  qiladi.  Paraform   tarkibida  u ch tad a n   sakk izta- 
g ac h a  fo rm a ld e g id   m o le k u la la rin i  tu tad i  va  u  p o lim e rla n a d i:
Chumoli  aldegidning kimyoviy xossalari boshqa aldegidlaming xossalaridan 
farq  qiladi.  M asalan,  chum oli  aldegidga  ishqor t a ’sir ettirilsa,  m etil  spirt  va 
chum oli  kislota tuzi  hosil  b o ia d i,  uning gom ologlari esa smola  hosil  qiladi.
C hum oli aldegid fenol bilan  reaksiyaga kirishib,  fenol-form aldegid sm ola, 
mochevina bilan reaksiyasidan esa  karbamid smola olinadi.  Ular asosida plastik 
massa tayyorlanadi.  Plastm assalardan qurilish  m ateriallari, texnik m aqsadlar 
uchun har xil  detallar,  u y -ro ‘zg‘o r buyumlari va boshqalar ishlab  chiqariladi.
Sanoatda  form aldegid  m etanolni  katalitik oksidlash  y o ‘li  bilan  olinadi.
.0
CHjOH  +  0,5  0
2
-------- * 
H -  c t ^  
+ 
H20
m e ta n o l 
H
ch u m o li  aldegid
Form aldegid k o ‘nchilik sanoatida charm larni ohorlashda, g‘alla va meva 
saqlaydigan  om borlarni  dezinfeksiyalashda  ham   ishlatiladi.  F orm aldegid 
ko'm ir va yog'osh yonganda hosil  bo'ladigan tutun tarkibida bo'ladi.  Insoniyat 
bu  hodisadan  o qilona  foydalanib  kelm oqda  —  gosht,  baliq  va  boshqa 
mahsulotlar dudlanganda ularning sirtidagi bakteriyalar aldegid ta ’sirida nobud 
b o'ladi  va  dudlangan  m ahsulotlar uzoq  vaqt  buzilm aydi.
C H ,—C H O  -  sirka aldegidi (atsetaldegid,  etanal), suvda yaxshi  eriydigan, 
tiniq,  oson  uchuvchan  suyuqlik,  21"C  da  qaynaydu.  Sirka  aldegidiga  xona 
haroratida b irto m ch i suv qo'shilsa,  polimerlanadi.  U ning hosil qilgan halqali

trim eri  — (С Н 3СНО).,1240С  da qaynaydigan suyuqlik.  Paraldegid tibbiyotda 
tinchlantiruvchi  dori sifatida ishlatiladi.  Paraldegiddan presslangan  metaldegid 
tugm achalari  tayyorlanadi.  U  “quruq sp irt”  nom i bilan  alpinistlar,  turistlar, 
ovchilar orasida  m ashhur va yonilg‘i sifatida ishlatiladi.
Yuqori  m olekulyar aldegidlar xushbo‘y gul  hidli  bo'lib,  ular parfum eriya 
sanoatida turli  atirlar tayyorlashda xomashyo sifatida qo'llaniladi. 
C7H]5CHO 
—  kapril  aldegidi  (oktanal),
C8H17CHO 
—  pelargon  aldegidi  (nonanal),
C,H„CHO 
—  detsil  aldegidi  (dekanal),
CCl,-CHO 
-   trixloratsetaldegidi  (xloral),  o g 'ir  suyuqlik,  90"C  da 
qaynaydi.  Bir  m olekula  suv  biriktirib  olib,  xloralgidrat  deb  ataluvchi  qattiq 
m odda  hosil  qiladi:
О 
OH
C l j C - C ^  
+  HOH 
---------►
 
CI
3
C - C ^ O H
H
xloral 
xloralgidrat
Xloralgidrat ishqor va’sirida oson parchalanadi va xloroform bilan chum oli 
kislota tuzlari  hosil  bo'ladi.  Paraldegid  kabi tibbiyotda  uyqu  keltiruvchi  dori 
sifatida qo'llaniladi.
СН,—C(O)—CH, 
-   atseton  (dim etil  keton)  rangsiz,  o 'z ig a  xos  hidli 
suyuqlik,  56"C  da  qaynaydi.  Suvda  yaxshi  eriydi. Atseton  k o 'p ch ilik organik 
m oddalar  uchun  yaxshi  erituvchi,  shuning  uchun  undan  san o atd a  turli 
m ahsulotlar  ishlab  chiqarishda  erituvchi  sifatida  foydalaniladi.  B ulardan 
tashqari,  atseton  lak-bo'yoq  sanoatida,  kinotasm a  olishda,  sintetik  tolalar 
ishlab  chiqarishda  erituvchi  sifatida,  tutunsiz porox ishlab chiqarishda  keng 
qo'llaniladi.
Hozirgi  vaqtda atseton  neftni  qayta  ishlashda hosil  b o'ladigan  xom ashyo
—  propilendan  olinm oqda.  Bunda  dastlab,  propilen  gidratlash  y o'li  bilan 
izopropil  spitga aylantiriladi  va 450-500“  da kum ush  katalizatori  ishtirokida 
oksidlanadi.
T O ‘YINM AGAN  A LD E G ID   VA K ETO N LA R
T o 'y in m ag an   aldegid  va  ketonlar orasida  tutash  tizim  hosil  qilgan  a,  p  - 
oksobirikm alar  m uhim   hisoblanadi:
r *
R -  CH==CH —  С = 0  
к'

Agar  m olekuladagi  C = C   bog'i  va  karbonil  guruhi  orasida  birdan  ortiq 
oddiy bog'  b o'lsa,  ularning tabiati bir-biriga t a ’sir etm aydi va  alohida  ikkita 
funksional  guruh  xossalarini  nam oyon  qiladi.
H2C=CH—CHO— 
akrolein  (propenal),  eng  sodda  to'yin m agan   aldegid, 
52”C  da  qaynaydigan  rangsiz  suyuqlik.  Akroleinning ju d a  o 'tk ir  hidi  bor. 
Uning  nom i  ham   shu  m a ’noni  anglatadi:  akre  -  o 'tk ir,  oleum   —  moy.  Yog‘ 
va  moy  qattiq  qizdirilganda  qisman  hosil  bo'lgan  glitserin  parchalanadi  va 
ikki  m olekula  suv  ajratib  akrolein  hosil  qiladi.  T om oqni  qichitib,  ko'zni 
yoshlantiruvchi  bu  qo'lansa  hid  akrolein  hosil  bo'lganini  anglatadi:
H ,C  
C H   -   C H
2
  — ►
  [H
2
C = C H = C H   -  O H ] ----- ►
  H
2
C = C H  -  ( p =   О
H O  
O H  
O H  
H
Sanoatda  akrolein sintetik glitserin  olish jarayonida oraliq m ahsulot sifatida 
ajratib olinadi  yoki  propilenni  katalitik oksidlab  ham  olish  m um kin.  U ndan 
bir  qator  sintetik  polim er  sm olalar  ishlab  chiqarishda  dastlabki  m ahsulot 
sifatida qo'llaniladi.
Akroleinning boshqa gomologlari  aldol-kroton  kondensatlanishi  natijasida 
sintez  qilinadi:
О 
О 
ОН ’ 
О
С Н , - С С ^  
+ 
С Н , - С ^  
--------- ►
 
С Н
3
- С Н = С Н - С ^
Н 
Н 
-Н О Н  
Н
kroton  aldegidi 
(2-butenal)
С Н 2= С Н - С ( 0 ) - С Н ,   — metilvinilketon,  81°С da qaynaydigan suyuqlik. 
U  form aldegid  va  atsetonning  o 'z aro   kondensatlanishidan  olinadi,  oson 
polim erlanadi  va  shishasim on  massa  hosil  qiladi.  M etilvinilketon  nukleofil 
birikish  reaksiyasiga  karbonil  guruhi  emas,  qo'shbog'  hisobidan  reaksiyaga 
kirishadi:
T o'y inm agan  aldegid va  ketonlarning ayrim vakillari  o'sim lik  dunyosida 
keng  tarqalgan  va  izoprcr.oid  zanjiri  bilan  genetik  b og'langan,  buni  biz 
terpenlar  mavzusida m uhokam a qilgan  edik.
KETENLAR
Keten  atsetonning pirolizi  natijasida  olinadi:
700-750°C
C H
3
- C O - C H
3
  ---------------- CH„ 
+ 
C H
2
 =  C = 0
keten

Keten ketonlarga xos reaksiyalarga kirishmaydi.  Undan turli organik moddalar 
sintezida  reagent sifatida foydalanadilar: