Barcha turdagi kompyuter xizmatlarini taklif qilamiz

28. Bussol asbobi haqida ma’lumot bering
Bussol bilan plan olish. Bussol asbobi yordamida yo‗nalishlarning magnit azimutlari o‗lchanadi, maydoni uncha katta bo‗lmaganjoylarning planini olishda bussol asbobidan foydalaniladi. Hozirgi
vaqtda gorizontal plan olishda asosan 2 xil bussol (BSh va BS)
ishlatiladi. BS bussoli (Stefan bussoli)ni XIX asrning o‗rtalarida Rus
harbiy akademiyasining boshlig‗i G.F.Stefan ixtiro qilgan. Bussol
quyidagi qismlardan iborat: 1-limb doirasi, 2-alidada, 3-kompas, 4-5
dioptralar, 5-verner, 7-rumbli halqa, 8-vtulka (12-rasm). Shmalkalder
bussoli (BSh) uni ixtiro qilgan ingliz mexanigi ismi bilan yuritiladi.
BSh ham doira shaklida tuzilgan bo‗lib, markazdagi ignaga strelka
o‗rnatilgan. Bussol halqasi magnit strelkasiga biriktirilgan bo‗lib halqa
strelka bilan birga aylanadi. Bussol yordamida 2 xil plan – maydon va
marshrut plani olinadi. Plan olinadigan joy oldindan o‗rganilib,
tayanch nuqtalar, ya‘ni bussol o‗rnatiladigan nuqtalar belgilar bilan
raqamlanadi.
29. Taxometr asbobi haqida ma’lumot bering
Trigonometrik nivelirlash geodezik asbob — teodolittaxeometr yordamida hosil qilinadigan qiya nur asosida bajariladi.Bu nivelirlash ikki nuqta orasidagi chiziqning og‗ish burchagi va
masofasini o‗lchash bilan amalga oshiriladi.


30. Topografik kartaning mazmun va mohiyati
Topografik xaritaning mazmuni va mohiyati Yer yuzasidagi muayyan hududning fizik xususiyatlari va xususiyatlarini toʻgʻri ifodalash atrofida aylanadi. Topografik xaritalar relefning batafsil va masshtabli tasvirini, shu jumladan tabiiy va texnogen xususiyatlarni taqdim etadi. Bu yerda topografik xaritaning mazmuni va mohiyatining asosiy jihatlari keltirilgan:
1. Balandlik va relyef: Topografik xaritalarda balandlikdagi o'zgarishlarni ifodalovchi kontur chiziqlari ko'zga tashlanadi. Bu chiziqlar teng balandlikdagi nuqtalarni bir-biriga bog'lab, foydalanuvchilarga erning shakli va relefini tasavvur qilish imkonini beradi. Bir-biriga yaqin joylashgan kontur chiziqlari tik erni, keng intervalli chiziqlar esa yumshoq qiyaliklarni bildiradi.
2. Tabiiy xususiyatlar: Topografik xaritalarda daryolar, ko'llar, tog'lar, vodiylar, o'rmonlar va landshaftning boshqa fizik xususiyatlari kabi tabiiy xususiyatlar tasvirlangan. Bu funksiyalar navigatsiya, ochiq havoda faoliyat va atrof-muhitni tushunish uchun qimmatli maʼlumotlarni taqdim qiluvchi maxsus belgilar va ranglar yordamida taqdim etiladi.
3. Madaniy xususiyatlar: Topografik xaritalar shuningdek, yoʻllar, binolar, temir yoʻllar, koʻpriklar va boshqa infratuzilmalar kabi madaniy yoki sunʼiy xususiyatlarni ham oʻz ichiga oladi. Bu funksiyalar standartlashtirilgan belgilar va ranglar yordamida taqdim etilgan bo‘lib, foydalanuvchilarga inson tomonidan yaratilgan tuzilmalar va diqqatga sazovor joylarni aniqlash va ular bo‘ylab harakatlanish imkonini beradi.
4. Mashtab va toʻr: Topografik xaritalar oʻziga xos masshtabga ega boʻlib, u xaritadagi masofalar va yerdagi mos masofalar oʻrtasidagi munosabatni koʻrsatadi. O'lchov foydalanuvchilarga masofalarni o'lchash va sayohat vaqtlarini taxmin qilish imkonini beradi. Bundan tashqari, topografik xaritalarda koʻpincha kenglik va uzunlik panjara tizimi yoki xaritadagi nuqtalarni aniq aniqlash uchun mahalliy koordinatalar tizimi mavjud.
5. Legend va shartli belgilar: Xarita kaliti sifatida ham tanilgan xarita afsonasi xaritada ishlatiladigan belgilar va ranglarning toʻliq roʻyxati va tushuntirishlarini taqdim etadi. U foydalanuvchilarga xaritada tasvirlangan turli funksiya va elementlarni, jumladan, tabiiy va madaniy xususiyatlarni, kontur chiziqlarini, masshtabni va boshqa muhim maʼlumotlarni izohlashda yordam beradi.
Topografik xaritaning mohiyati uning hududning fizik xususiyatlari va xususiyatlarini toʻgʻri koʻrsatish qobiliyatidadir, bu esa foydalanuvchilarga er relyefini tushunish va navigatsiya qilish imkonini beradi. Ochiq havoda sarguzashtlar, qurilish loyihalarini rejalashtirish, geologik tadqiqotlar o‘tkazish yoki boshqa maqsadlar uchun topografik xaritalar fazoviy tahlil, qaror qabul qilish va qidiruv ishlari uchun muhim ma’lumotlarni taqdim etadi.