Barkamol avlod – Vatanning baxti sog‘lom avlod uchun

Shahnoza Azimova bilan suhbatda bo‘ldik. 

–  Bolalar va o‘smirlarda qandli diabet ka­

salligi qanday belgilar bilan namoyon bo‘­

ladi? 

–  Qandli diabet kasalligi surunkali kechuv-

ga ega bo‘lib, qondagi qand miqdorining 

oshishi, organizmda mutlaq va nisbiy insulin 

yetishmovchiligi bilan kechuvchi, autoimmun 

va nasliy beriluvchanlik holatidir. Bolalar va 

o‘smirlarda uchraydigan bu kasallik qandli 

diabet birinchi tur deb nomlanadi. Kasallik 

paytida quyidagi simptomlar yaqqol ko‘zga 

tashlanadi: 

–  tez chanqash;

–  ko‘p suv iste’mol qilish;

–  ko‘p peshobga chiqish;

–  ozib ketish;

–  kuchayib boruvchi holsizlik;

–  bosh og‘rig‘i;

– dastlab ishtahaning baland bo‘lishi va 

keyinchalik umuman yo‘qolishi; 

–  qorindagi og‘riqlar;

–  ko‘ngil aynishi va qayd qilish.

 Bunday ko‘plab belgilar sababli shifokorlar 

aniq tashxis qo‘yishga qiynalib qoladi va nati-

jada davo muolajasining qisman kechiktirilishi-

ga sabab bo‘ladi. Bu kabi tashxislar sirasiga  

o‘tkir qorin holati, appenditsit, ovqatdan za-

harlanish va boshqalarni kiritishimiz mumkin.  

–  Qandli diabetning qanday turlari bor 

hamda hozirda qaysi turi ko‘proq kuzatil­

yapti?

–  Qandli diabetning ikki turi mavjud bo‘lib, 

qandli diabet 1-tur bolalar va o‘smirlar bilan 

birga, asosan, 30 yoshgacha bo‘lgan insonlar-

da kuzatiladi. Qandli diabet 2-tur esa katta 

yoshdagi odamlarda uchraydigan holatdir. 

Hozirgi paytda qandli diabetning  2-turi ko‘p-

roq kuzatilmoqda. Bunga sog‘lom  turmush 

tarzining buzilishi, kamharakatlilik va nasliy 

beriluvchanlik asos bo‘lmoqda. Afsuski, ho-

zirgi paytda 2-tur qandli diabet bolalar va 

o‘smirlar orasida ham uchrayapti, bu – bola-

larda kattalar diabetining namoyon bo‘lishi 

deyiladi. Ushbu holatning asosiy sababi or-

tiqcha vazn bilan bog‘liq.

– Farzandi qandli diabetga chalingan 

ota­onalar oldida turgan vazifalar nimalar­

dan iborat? 

–  Farzandi qandli diabet bilan og‘rigan ota-

onalar  quyidagi ko‘rsatmalarga amal qilishla-

rini so‘ragan bo‘lardim: farzandingizga qandli 

diabet tashxisi qo‘yildimi, bu endi uning o‘zi-

ga xos tarzda turmush kechirishini anglatadi. 

Unutmang, qandli diabet bu hukm degani 

emas. Shifokor ko‘rsatmalariga aniq rioya qi-

ling, insulin bilan davolash muolajalarini  qol-

dirmang, rejali profilaktik ko‘ruvlardan o‘tib 

DIABET… HUKM DEGANI EMAS!

Salomatlik olami

Sog‘lom avlod uchun

 | 

11

 | 

2014

14

turish va tavsiyalarga rioya qilish kerak, diabet 

maktabiga faol qatnashib, bilim darajangizni 

oshirib boring. Asosiysi, qandli diabet bilan 

to‘g‘ri yashash  turmush tarzini tashkillashti-

rish lozimdir va albatta bolangizning jismoniy 

tarbiya bilan me’yorida shug‘ullani shini nazo-

rat qilib boring. 

–  Qandli diabet bilan og‘rigan bola yoki 

o‘smir qanday hayot tarzi olib borishi ke­

rak? 

– Ota-ona nazoratidan tashqari asosiy 

mas’uliyat bemorning o‘ziga tushadi. Avvalo, 

to‘g‘ri turmush tarzi olib borish, uglevod, non 

mahsulotlarini non birliklari asosida hisoblay 

olish va xos insulin birligini qabul qilish, par-

hez, ya’ni o‘ta shirin va konditer mahsulotla-

ridan, notabiiy oziq-ovqatlardan, gazli ichim-

liklardan va birdaniga ko‘p miqdorda non 

mahsulotlarini iste’mol qilishdan o‘zlarini tiya 

olishlari, bir so‘z bilan aytganda shifokor 

ko‘rsatmalariga amal qilishlari zarur. Ba’zida 

o‘smir yoshidagi bolalarda gormonal holatlar 

sababli kasallik jarayonida tushkunlikka tu-

shish, qiziqishlarining yo‘qolishi singari ho-

latlar kuzatilishi mumkin. Bunda shifokorlar 

psixolog sifatida ishlab, bolaning kechinmala-

rini tushunishga, u bilan do‘stlashishga hara-

kat qilishi, ota-onasiga aytmagan dardlarini 

bilishga va ularni imkon qadar hal qilishga 

yordam berishi kerak.

–  Homilador ayolning ushbu kasallik bi­

lan og‘rishi tug‘ilajak bola hayotiga qan­

chalik xavf soladi? 

–  Qachonki qand miqdori me’yorida bo‘lsa 

va asoratlar kuzatilmasa, qandli diabet bilan 

homiladorlikka qarshi ko‘rsatmalar yo‘q. Ho-

miladorlik rejalashtirilganda kamida 3 oylik 

o‘rtacha qand miqdori kompensatsiya holati-

da, ya’ni qondagi qand miqdorining o‘rtacha 

ko‘rsatmasi olinadi, bu miqdor 7.5% dan ko‘p 

bo‘lmasligi lozim. Agar ayolda qandli diabet 

birinchi tur uchrasa, bola uchun xavf 3% ni, 

ikkinchi turda esa 40–60% ni tashkil etadi. 

Shuningdek, qandli diabet bilan kasallangan 

onalarning bolalarida tug‘ma nuqsonlar  sog‘-

lom ayollar farzandlariga nisbatan ko‘proq 

saqlanib qoladi. Biroq ba’zida ota-onada 

qandli diabet kuzatilganda bolada bunday 

asorat kuzatilmasligi mumkin, ota-onasi 

qandli diabet bilan xastalangan bolalar ham 

shu kasallik bilan og‘riydi degani emas.

–  Hozirda qandli diabetni davolash bora­

sida qanday ishlar amalga oshirilyapti? 

–  “Sog‘lom bola yili” Davlat dasturiga aso-

san 2014–2015-yillarda qandli diabet bilan 

og‘rigan bolajonlarimizni 30 ta insulin pom-

palari bilan bepul ta’minlash yo‘lga qo‘yildi. 

Shuningdek, markazimizda 14-noyabr – Dia-

betga qarshi kurash kunida bu kasallikka 

qarshi kurashib qondagi qand miqdorini 7.5% 

dan ko‘tarmagan bemor bolalarga minnatdor-

chilik bildirib, homiylar tomonidan berilgan 

turli kitoblar, esdalik sovg‘alarini topshiramiz 

va ma’ruza sifatida qand miqdorini doim na-

zoratda ushlab turish va asoratlardan uzoqda 

bo‘lish haqida eslatib o‘tamiz. Eng asosiysi, 

markazda tashkil etilgan diabet maktabi 

so‘nggi yillarda samarali faoliyat yuritib kel-

moqda. Unda bemorlar o‘zlarini qiziqtirgan  

barcha savollariga javob olib, darslarda ke-

rakli tavsiyalar hamda amaliy ko‘rsatmalarga 

ega bo‘lishyapti. Bundan tashqari aholi xona-

donlarida, mahallalarda targ‘ibot-tashviqot 

ishlari faol olib borilyapti.

– Mazmunli va foydali suhbatingiz uchun 

rahmat!

Gulhayo NAIMOVA suhbatlashdi.

Salomatlik olami

Sog‘lom avlod uchun

 | 

11

 | 

2014

15

HAYOT IZLANISHDAN IBORAT

1. Yoshlarning o‘zini anglashida ustozlar 

qanday yordam berishi kerak?

2. Ta’lim muassasalarining bilimlarni ha­

yot tarziga aylantirishdagi o‘rni?

3. Yoshlarimiz uchun hayotning maqsadi 

nimada bo‘lmog‘i lozim?

4. Avlodlarning xalq taqdiriga ta’siri qay 

tarzda kechadi?

Ushbu savollar bilan O‘zMU o‘qituvchisi, 

falsafa fanlari nomzodi Dilmurod Bozorov­

ga murojaat qildik.

1. O‘zlikni anglash katta ma’naviy va mod-

diy safarbarlikni taqozo etadigan jarayon . Bu 

borada ustoz-murabbiylar zimmasiga katta 

mas’uliyat yuklatiladi. Yoshlarda real hayotni 

anglashga, ijtimoiy-ma’naviy o‘zgarishlarni aql 

nuqtayi nazaridan baholashga intilish kuchli 

bo‘ladi. Biroq bu anglash jarayonini to‘g‘ri 

yo‘lga solib turadigan va turli xavf-xatarlardan 

himoyalovchi insonlar aynan ustoz-murab-

biylar hisoblanadi. Ustoz yoshlarni ko‘proq 

ongli va bilimli qiladi, ularni o‘zining botiniy-

ruhiy olamiga chuqurroq nazar tashlashga 

o‘rgatadi. Shuning uchun ham inson borki, 

ta’lim bergan, unga dunyo xazinasini ochuv-

chi buyuk zotni ustoz deb ataydi. Chunki 

olamdagi barcha yaxshilik, ilm-u ma’rifat, 

mehr-saxovat ayni shu ulug‘ zotlar tufaylidir. 

Ustoz o‘z shogirdiga ham ta’lim, ham tarbi-

ya berishga harakat qiladi. Agar tarbiya masa-

lasiga jamiyatda jiddiy e’tibor qaratilmasa, 

bozor munosabatlari shakllanayotgan bugun-

gi kunda bizning turmush tarzimizga nafaqat 

azaliy madaniyatimizga yot bo‘lgan g‘oyalar 

kirib keladi, balki odamlar orasida faqat hi-

sob-kitoblarga asoslanadigan munosabatlar 

ustuvor o‘ringa chiqib olishi mumkin. To‘g‘ri, 

bunday muammolarni bartaraf etish borasida 

ta’lim tizimi, san’at, badiiy ijod, kinematogra-

fiyada sezilarli islohotlar amalga oshirilmoqda. 

Lekin axborot ochiqligi sharoitida jamiyati-

mizga “ommaviy madaniyat” yopirilib kirib 

kelayotgan va bozor iqtisodiyotiga o‘tish sha-

roitida bu ishlarni ancha jiddiyroq yondash-

gan holda hal etish dolzarb muammolardan 

hisoblanadi. “Ustoz ko‘rmagan shogird har 

maqomga yo‘rg‘alar” deydi xalq. Shogird us-

tozidan o‘zishi zarur, bu azaliy haqiqat. Us-

tozlar bergan tarbiya hech qachon unutilib 

ketmaydi, imkoni tug‘ilganida ular qayta jon-

lanadi va qalbi ezgulik bilan yo‘g‘rilgan yosh-

larimizning maslagiga, e’tiqodiga aylanadi. 

2. Ta’lim tizimiga qarab jamiyatning o‘zi, 

uning ma’rifatlilik darajasi va kelajagi haqida 

tasavvur hosil qilish mumkin. Shunday qilib, 

so‘nggi yillarda jahonda yuz bergan voqealar 

ta’lim tizimi mamlakatning milliy barqarorlik 

omili ekanligini ko‘rsatadi. Jumladan, Jahon 

intellektual mulk tashkiloti va yetakchi xalqa-

ro biznes-maktablardan biri – “INSEAD” to-

monidan 2012-yilda inson kapitalining taraq-

qiyot darajasi bo‘yicha o‘tkazilgan tadqiqot na-

tijalariga ko‘ra, O‘zbekiston 141 mamlakat 

orasida 53-o‘rinni, ta’lim tizimini rivojlantirish 

darajasi, jumladan, ta’lim maqsadlari uchun 

ajratiladigan mablag‘lar bo‘yicha esa dunyoda 

5-o‘rinni egallaganligi ham e’tiborga molikdir. 

Ta’lim tizimi dunyoda yuz berayotgan o‘z-

garishlar va rivojlanish jarayonlariga, ayniqsa, 

jamiyat taraqqiyoti uchun nihoyatda muhim 

ahamiyat kasb etmoqda. Shuning uchun ham 

mazkur tizimni davr talablariga muvofiq 

o‘zgartirishga qodir bo‘lmagan yoki o‘zgarti-

rishni istamagan, o‘zgartirishga ulgurmagan 

mamlakat rivojlanishdan orqada qolishi mum-

kin. Yuksak taraqqiyot tendensiyasini belgilab 

beruvchi modernizatsiya va innovatsion faoli-

yat yuksak texnologiyalarni o‘zlashtirishni 

taqozo etadi, bunga esa faqat eng yangi bilim-

larni egallash orqali erishish mumkin. Ta’lim 

shu nuqtayi nazardan bugungi kun ehtiyojla-

ridan ildamroq yurishi lozim. Bunda bilimning 

o‘zigagina emas, balki undan maqsadli foyda-

lana olishga ham alohida urg‘u berilishi dar-

Yoshlar va jamiyat

Sog‘lom avlod uchun

 | 

11

 | 

2014

16

kor. Insonni hozirgi dunyo voqeligi bilan mos 

ravishda yashashga o‘rgatish – ta’lim tizimi-

ning eng muhim vazifasi hisoblanadi. OTM 

(oliy ta’lim muassasalari) hayot ehtiyojlarini 

qay darajada to‘la qondirsa, jamiyat hayotida-

gi boshqa sohalarning rivojlanishiga uning 

ta’siri shu darajada kuchli bo‘ladi. Shu sabab-

li fan va ta’lim tizimi o‘rtasida vujudga kelgan 

tafovutni bartaraf etish OTMning kun tartibida 

turgan muhim vazifalaridan biri hisoblanadi. 

OTM yoshlarda tanqidiy va tahliliy tafakkurni 

ijodiy rivojlantirishni nazarda tutishini angla-

tadi, zero hayot tinimsiz ilgari suruvchi no-

standart vazifalarni faqat shu yo‘l bilan yechish 

mumkin. Demak, bilimni muttasil yangilashga 

bo‘lgan intilishni qo‘llab-quvvatlash, rag‘bat-

lantirish ta’limning muhim unsuri hisoblana-

di. Bu esa, o‘z navbatida, egallangan bilimni 

hayotiy maslakka aylantirishni nazarda tutadi. 

Bugungi kunda OTMning vazifasi mustaqil 

fikrlovchi, mustahkam ishonch-e’tiqodli yosh-

larni tarbiyalashdan iborat bo‘lib bormoqda. 

O‘z navbatida OTMda olingan bilimning jami-

yat hayotiga maqsadli tatbiq etilishi muhim 

masalalar sirasiga kiradi. Chunki bilim bu 

hayotiy maqsadni amalga oshirishdagi muhim 

omil sanaladi. Bilim o‘zlashtiriladi, shuning 

uchun ham uni hayotiy tajriba mahsuli bilan 

uyg‘unlashtirish muhim hisoblanadi. Zero, 

hayot cheksiz, beto‘xtov izlanishdan iborat. 

Shu nuqtayi nazardan qaraganda, OTM 

professor-o‘qituvchilari yoshlarga nafaqat bi-

lim berishda, balki egallagan bilimlarini hayo-

tiy maslakka aylantirishlarida qo‘llaridan kel-

ganicha yordam bermoqdalar. Menimcha, 

OTM professor-o‘qituvchilari oldidagi eng 

muhim masala ta’lim sifatini yanada yuksak-

roq bosqichga olib chiqishdan iborat bo‘lishi 

lozim.

3. Asl maqsad inson hayotining ma’no va 

maqsadini to‘g‘ri ko‘rsatib bera oladigan 

hamda uning faoliyatini shunga muvofiq 

yo‘naltira oladigan g‘oyalar, tasavvurlar va 

his-tuyg‘ularning maqsadli birligidir. Inson 

o‘zligini anglashni o‘zining hayotiy maqsadi 

qilib olishi zarur. Shundagina u hayoti davo-

midagi ko‘pgina muammolarni bartaraf eta 

oladi. Shunga ko‘ra barcha hikmat egalari, 

buyuk mutafakkirlar asl haqiqatga tashqi tabi-

atni bilish orqali emas, balki inson o‘zligini 

bilish orqali erishish mumkinligini ta’kidlab 

kelganlar. O‘zlikni bilish esa inson butun 

diqqat e’tiborini tashqi olamga emas, balki 

o‘z ichki olamiga yo‘naltirilishini taqozo eta-

di. Kimdir hayotiy maqsadni atrofidagi odam-

lar hurmatini qozonishda desa, boshqasi – 

vijdonni pok saqlab yashash bilan qanoatla-

nishda, uchinchisi – atrofdagi odamlarni o‘ziga 

bo‘ysundirishda, to‘rtinchisi – boy-badavlat 

bo‘lib yashashda deydi. Bizning nazarimizda 

hayotiy maqsad kundalik turmushimizdan 

yuksalgandagina zavqlanib yashashimiz, um-

rimizni yanada mazmunli o‘tqazishga umid 

qilishimiz mumkin bo‘ladi. 

O‘z hayotiy maqsadiga ega kishi mohir 

chopqirga o‘xshaydi. Chopqir yugurib bora-

yotganida orqasiga o‘girildimi, tamom, u 

muqarrar yutqazadi. Shuning uchun ham 

yoshlarimizdan buyuk maqsadlar sari ildam 

qadam bosishlari talab etiladi. Ba’zi yoshlarda 

esa bunday maqsad bo‘lmaganligi yoki uni 

ro‘yobga chiqarishdagi irodasizligi tufayli 

shaxsiy hayotida ko‘pgina muammolarga 

duch kelayotganligini kuzatamiz.

4. Insoniyatning har bir avlodi ajdodlari to-

monidan yaratilgan madaniy boyliklarni me-

ros sifatida qabul qilib oladi. Tarixiy vorislik 

jamiyat va insoniyat, uning madaniy ravnaqi 

shartidir. Ajdodlar merosidan xabardor bo‘lish 

yoki o‘z shavkatli o‘tmishini bilish yosh av-

lodda nafaqat o‘z tarixi bilan faxrlanish 

tuyg‘usi, balki buyuk ajdodlarimizga munosib 

voris bo‘lish, ulardan o‘rnak olish mas’uliyati-

ni ham shakllantiradi. Olimlar yana bir masa-

lada qiziqarli tadqiqot-tahlillarini e’lon qildi-

lar. Unga ko‘ra, tarixda jahon miqyosida ming 

nafar alloma o‘tgan bo‘lsa, besh yuz nafari 

Sharqda, shundan ikki yuz nafari esa bizning 

vatanimizda kamol topgan ekan. 

Bu barchamizga juda katta faxr va g‘urur 

bag‘ishlabgina qolmay, ajdodlarimizga muno-

sib voris bo‘lish mas’uliyatini ham zimma-

mizga yuklaydi. Bugungi yoshlarimiz ichida 

ham kelajakda buyuk insonlar chiqishiga 

ishonch bildirilishini muhim ijtimoiy-tarixiy 

zarurat deb hisoblayman. Hayot yangi avlod-

ning kelishiga zamin tayyorlashi bilan ham 

ahamiyatli sanaladi. Chunki bu hayot sahna-

siga kelgan har bir yangi avlod vakili o‘zligini 

anglab, yaratib yashashga va hayotni yanada 

Yoshlar va jamiyat

Sog‘lom avlod uchun

 | 

11

 | 

2014

17

ulug‘lashga harakat qiladi. Kelajakda buyuk 

davlatni barpo etishday ulug‘ ishni amalga 

oshirish bugungi kunda shakllangan barkamol 

avlodning zimmasidagi ulug‘ va sharafli vazi-

fa hisoblanadi. Bugungi kun yoshlarining ichi-

da ham shunday ulug‘ va sharafli ishlarni 

amalga oshirayotganlarining borligi ham bizni 

nafaqat quvontiradi, balki o‘z kelajagimizga 

bo‘lgan ishonchni yanada mustahkamlaydi. 

O‘z navbatida bugungi kunda yoshlarning 

kuch-g‘ayrati, shijoati, zamon bilan hamnafas 

harakat qilish xususiyatlaridan samarali foy-

dalanish mamlakatimiz ijtimoiy-madaniy va 

intellektual taraqqiyotini ta’minlashga xizmat 

qiladi.

Tillaniso ESHBOYEVA yozib oldi.

Mamlakatimizda sport sohasida keng 

qam rovli islohotlar olib borilmoqda. Jumla-

dan, bolalar sportiga katta e’tibor qaratilib, 

qator tadbir va o‘zgarishlar amalga oshiril-

moqda. Yurtimizning barcha hududlarida 

sport inshootlari davr talablari doirasida qu-

rilib, ular zamonaviy sport uskunalari bilan 

jihozlanmoqda. Bunday harakatlar bolalar-

ning sportga bo‘lgan munosabati o‘zgarishiga 

olib keladi, albatta.

Umuman, xalqning turmush tarzi, hayot 

faoliyatining o‘zgarishida jismoniy tarbiya va 

sportning roli katta bo‘lib, davlatimiz tomo-

nidan joylarda olib borilayotgan sportni ri-

vojlantirishga doir islohotlar xalqimizning 

ruhiyatiga monand tarzda bo‘lmoqda. Chun-

ki joylarda xalqimizning yangi sport turiga 

munosabati, uni qabul qilishi aynan shu 

sport turining rivojlanishini belgilab beradi. 

Kadrlar tayyorlash milliy dasturi asosida 

yosh avlodni yuksak intellektual salohiyatli, 

zamonaviy bilim va tafakkurga ega, ayni 

paytda sog‘lom turmush tarziga rioya qiladi-

gan, jismonan sog‘lom, ruhan tetik insonlar 

etib voyaga yetkazishning samarali tizimi 

hayotga izchil tatbiq etilmoqda. Bu jarayon-

da o‘zbek sportining kelajagi, xalqaro may-

dondagi obro‘-e’tiborini yuksaltirishning 

asosi bo‘lgan bolalar sportini rivojlantirish 

umummilliy harakatga aylandi. 

Mamlakatimizda yoshlar o‘rtasida sportni 

ommalashtirishning noyob tizimiga asos so-

lindi. Davlatimiz rahbarining 2002-yil 24-ok-

tabrdagi “O‘zbekiston Bolalar sportini rivoj-

lantirish jamg‘armasini tuzish to‘g‘ ri sida”gi 

va 2004-yil 29-avgustdagi “O‘zbekiston Bo-

lalar sportini rivojlantirish jamg‘armasi faoli-

yatini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘-

risida”gi Farmonlari bolalar sportini rivoj-

lantirishda muhim dasturulamal bo‘layotir.

Bolalar va yoshlarni sport bilan faol, 

muntazam shug‘ullanishga ommaviy jalb qi-

lish tarbiya jarayonining yana bir uzviy qis-

midir. Negaki, sport salomatlikni mustah-

kamlash bilan birga, insonda fe’l-atvor, iroda, 

qiyinchiliklarni yengish qobiliyatini shakl-

lantiradi. Mamlakatimizda maktab o‘quv-

chilarining “Umid nihollari”, kollej va litsey 

o‘quvchilarining “Barkamol avlod” hamda 

talabalarning “Universiada” bellashuvlarini 

o‘z ichiga olgan uch bosqichli sport muso-

baqalari tizimi tashkil qilindi. Bugun barcha 

o‘quv yurtlari, shu jumladan, qishloqlarda 

xalqaro standartlarga mos jihozlangan sport 

zallari, komplekslari faoliyat yuritmoqda.

Davlatimiz rahbari tomonidan 2010-yil 

1-aprelda qabul qilingan “Qishloq joylarida-

gi bolalar sporti obyektlarida band bo‘lgan 

SOG‘LOM TURMUSH – 

MUHIM YUMUSH

Sport – sog‘lik garovi

Sog‘lom avlod uchun

 | 

11

 | 

2014

18

ayol sport ustozlari mehnatini rag‘batlanti-

rish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Qarori 

qizlarni, ayniqsa, qishloq joylaridagi qizlarni 

sport bilan shug‘ullanishga faol jalb etish, 

bolalar sporti obyektlari uchun yuqori mala-

kali, professional ayol ustoz kadrlarni tay-

yorlash, ularning mehnatini moddiy rag‘bat-

lantirishda muhim omil bo‘lmoqda.

Azaldan o‘zbek xalqi sportni sevib kelgan 

va sportsevarlik qoniga singib ketgan. Fikri-

mizning isboti sifatida xalqimizning qadimiy 

va navqiron belbog‘li kurashini misol qilishi-

miz mumkin. Bugun buyuk ajdodlarimiz 

ruhini shod etib, azal-azaldan xalqimizning 

milliy g‘ururiga aylanib qolgan o‘zbek bel-

bog‘li kurashining jahon maydoniga chiqishi, 

uning tan olinishi barchamizni bag‘oyat qu-

vontiradi. Prezidentimiz Islom  Karimov: 

“Men ishonaman, dunyoga mashhur pahla-

vonlarimizning bebaho xizmatlari tufayli 

xalqimiz ma’naviy turmush tarzining ajral-

mas qismiga aylangan kurash bugundan 

e’tiboran yangi hayotini boshlaydi, yanada 

yuksaladi, jahon uzra keng tarqalib, turli 

millatlarga mansub millionlab kishilarning 

sevimli mashg‘ulotiga aylanadi”, – deb 

 

ta’kidlaydi.

Sport nafaqat jismoniy, balki ma’naviy-

mafkuraviy barkamollikka erishishda eng 

muhim omillardan biri hisoblanadi. Tarix-

chilarning shahodat berishicha, Turon zami-

nida er.av. III–I asrlardayoq ajdodlarimiz 

kurash, nayza otish, qilichbozlik, kamondan 

otish, shaxmat, uloq, poyga kabi insonni 

kamolga yetkazuvchi musobaqalarni omma-

viy ravishda o‘tkazib kelgan. Fidoyi xalqimiz 

necha yuz yillar davomida har bir o‘yinni 

qalb qo‘ri bilan yaratdi, sayqalladi va mu-

kammallashtirdi. Saralangan o‘yin turlarini 

kelgusi avlodlar uchun ko‘z qorachig‘iday 

asrab-avaylab keldi. Chunki jismoniy tarbiya 

va sport jismoniy, axloqiy barkamollikka 

erishishning muhim omilidir. Sport irodani, 

odamning maqsadga erishishga intilishini 

mustahkamlaydi, qiyinchiliklarga sabr-toqat 

bilan chidashga o‘rgatadi, odamda g‘alabaga 

ishonch tug‘diradi. 

Vatanimiz, xalqimiz shon-shuhratini ja-

hon hamjamiyati oldida ulug‘laydi, yutuq-

lardan faxrlanish hissini tarbiyalaydi. Shu-

ning uchun ham bugungi kunda yoshlarda 

faol hayotiy pozitsiyani, ma’naviyatni, ezgu-

lik va insonparvarlik ideallarini tarbiyalash 

jismoniy tarbiya va sport vositalari, shakllari 

va usullaridan foydalanishning ustuvor yo‘-

nalishlaridan biriga aylanmog‘i kerak. Biz 

belbog‘li kurash ixtisosligida tahsil olayotgan 

talabalar orasida quyidagicha  tadqiqot o‘t-

kazdik.