Bemor psixologiyasi

II BOB BEMOR BOLALAR BILAN ISHLASH VA ULARGA PSIXOLOGIK YORDAM KO’RSATISH
2.1. Bemorlarning psixikasi va uni o’ziga xosligi
Tibbiyot hamshirasi bemorlarning emotsional kechinmalari
murakkab olamini tushunishi, bu kechinmalarga bemorga tusluinarli bo'lgan
xayrixohlik va tinchlantiruvchi so'zlar bilan javob berishi lozim. Bu hoi
faqat professional tayyorgarlikni emas, samimiylikni ham talab qiladi.
Ruhiy jihatdan bemor bo‘lgan kishilar oldida ehtimol tutilgan qo’rquv
alohida qarab chiqishga loviq narsadir. K o'pincha yosh tibbivot
hamshiralarida ayrim bemorlarning jismoniy kuchi oldida. ularning
darg’azab bo’lishi, impulsiv xatti-harakatlari oldida qo’rquv pavdo bo'ladi.
Bcmorlar tibbiyot xodimlarining emotsional holatini jiddiv his qiladilar
va ko‘pincha atayin tibbiyot xodimlariga va atroflaridagi bemorlarga o‘z
gap-so’zlari va xulq-atvorlari bilan ta’sir ko’rsatishga urinadilar. Turli
neyroleptiklar va boshqa dori-darmonlar keng xazinasidan foydalanish
bemorlarning agressivligi va zo’riqishini osonlik bilan barham toptirish
imkonini beradi. Bundan tashqari, bunday bemorlarga yaxshi va diqqat-
e’tibor bilan munosabatda bo‘lish qulav ta’sir ko’rsatadi.
Suisidal tendensiyalarga va qochishga intiladigan bcmorlar alohida
kategoriyani tashkil etadi. Depressiya holatidagi bemorlarda o ‘z-o‘zini
o ’ldirish fikri paydo bo’ladi. Yetarli darajada tayyorgarligi bo’Igan tibbiyot
hamshirasi depressiv bemorlarga xarakterli bo’Igan alomatlarni osonlik
bilan payqab olishi mumkin (harakat va ideatorning tormozlanishi.
g’amgin-ma’yus kaytiyat, shuningdek, ularning atrofdagilardan o’zini
chetga olishga intilishi). Bunday bcmorlar, odatda, yashash istagini
bildirmaydilar, suisidal urinishni amalga oshirish uchun qulay payt
poylaydilar. Ularbu maqsadda ishlatilishi mumkin bo’Igan sanchiladigan-
qirqadigan va boshqa buyumlarni topishga harakat qiladilar. Tibbiyot
xodimlari bunday bemorlarni hamisha diqqat markazida saqlashlari, tegishli
kuzatuvchanlik va hushyorlik ko’rsatishlari lozim bo'ladi. Suisidal urinishlar,
ko’riladigan profilaktik tadbirlarga qaramasdan, hatto psixiatriya
kasalxonalari ichida ham vujudga keladi. Bemorlar ba’zan o’z holatlarini
boshqacha qilib ko’rsatishga va tibbiyot xodimlarining hushyorligini
bo’shashtirishga muvafTaq bo’ladilar.
Qochishga moyilligi bor bemorlarga xizmat ko’rsatish katta qiyinchilik
tug’diradi. Odatda, qochishni asotsial xulq-atvorga ega bo’Igan, anamnezida
kriminal epizodlar bo’Igan va paranoyyal fikrlarga ega bo’Igan bemorlar
amalga oshiradilar. Ularning niyatlarini ba'zan boshqa bemorlardan bilib
olish mumkin. Qochish niyati bo’Igan bemorlar bunday bemorlarni
eshiklarni ochish uchun asboblar qidirib topishda, kiyimlarni va
hokazolarni tayyorlashda sherik sifatida qatnashtirishga harakat qiladilar.
Hammaning ham so’ziga kiravermaydigan bemorlar bilan muomalada
bo’lish ishlari zo’r sabr-toqatni, aytish mumkinki, mahoratni talab qiladi.
Ba’zan muolajalarni bajarish vaqtida chtiyotkorlik bilan ogohlantirish
taktikasi, yoqimli so’z, samimiy tabassum sovuq munosabat muzini eritib
yuboradi va nozik aloqa rishtasi qayta tiklanadi. Bu rishta keyinchalik
uzilmasligi uchun o ’z kasbiga zo’r muhabbat va shaxsiy professional
mahorat zarur bo’ladi. Bemorlar bilan aloqa o’rnata oladigan tibbiyot
hamshirasi kasallikni muvaffaqiyatli davolash ishida shifokor va bemorga
katta yordam ko’rsatgan bo’ladi. Yangi kelgan bemorlarni, ayniqsa, ular shifoxonaga yotishga yoki
gospitalizatsiva qilishga unchalik xohish bilan rozilik bermagan bemorlarni
qabul qilishni tashkil etish katta psixologik ahainivatga ega. Bunda qabul
qilish vaqtidagi asosiy rasmivatchilikni bajaruvchi tibbiyot hamshiralariga
jiddiv vazifa yuklanadi. Bemor bilan muomala qilishda, lining savollariga
javob berishda sabr-toqat, matonat va diqqat-e’tibor zarur bo'ladi. Bunda
tibbiyot hamshirasi hushyor bo'lishi, bemor o'zi bilan bo'limga narkotik
moddalar, suisidal urinishlarni amalga oshirish uchun agressiv maqsadda
foydalanish mumkin bo'lgan buyumlarni olib kirmasligini kuzatishi lozim
va hokazo. Bemorlarga ishonchsizlik bildirib, ularni xafa qilmaslik uchun
zo'r xushmuomalalik kerak bo'ladi.
Shu narsajuda muhimki, yangi kelgan bemorlarni joylashtirish vaqtida
u yerda davolanayotgan bemorlar bilan psixologik muvofiqlik bo'lishi
hisobga olinishi darkor. Bu masalada shifokorga diqqat-e'tiborli va
kuzatuvchan tibbiyot hamshirasi yordam ko'rsatishi mumkin.
Ruhiv kasalliklar ichida ko'pincha o‘lim bilan tugaydigan slumdav
ekstremal holatlar uchraydiki, bular oq alahlash, epileptik status va
shizofreniyaning gipertoksik formasidir.