Berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat Universiteti sirtqi bo‘lim Amaliy psixologiya yo’nalishi 3-kurs talabasi Usenova Gulzira

Insonning (ayniqsa, bolalarning) o’z-o’zini anglashi S. L. Rubinshteyn tomonidan “Ong va uning chegaralari” (1989) asarida tahlil qilingan. Tadqiqotchi shaxsning o‘z-o‘zini anglashining shakllanishi ong rivojlanishining o‘ziga xos bosqichi ekanligini, bu bosqich nutq va ixtiyoriy harakatlarning rivojlanishi, mustaqillikning paydo bo‘lishi bilan tayyorlanishini qayd etadi. Shunga ko’ra, S. L. Rubinshteyn inson ontogenezida o’z-o’zini ongni shakllantirishning bir necha ketma-ket momentlarini ko’rib chiqishni taklif qiladi:

Insonning (ayniqsa, bolalarning) o’z-o’zini anglashi S. L. Rubinshteyn tomonidan “Ong va uning chegaralari” (1989) asarida tahlil qilingan. Tadqiqotchi shaxsning o‘z-o‘zini anglashining shakllanishi ong rivojlanishining o‘ziga xos bosqichi ekanligini, bu bosqich nutq va ixtiyoriy harakatlarning rivojlanishi, mustaqillikning paydo bo‘lishi bilan tayyorlanishini qayd etadi. Shunga ko’ra, S. L. Rubinshteyn inson ontogenezida o’z-o’zini ongni shakllantirishning bir necha ketma-ket momentlarini ko’rib chiqishni taklif qiladi:

o’z tanasini egallash;

ixtiyoriy harakatlarning paydo bo’lishi;

mustaqil harakat va o’z-o’ziga xizmat ko’rsatish;

o’tmishdagi, hozirgi va kelajakdagi “men” ni tushunish

rasmiylashtirilgan o’z-o’zini anglashni qabul qilish.

O’z-o’zini anglash tuzilishi V. V. Stolinning “Shaxsning o’zini o’zi anglashi” (1983) asarida to’liq ko’rib chiqilgan. Tadqiqotchi “men” ma’nosini kognitiv, hissiy va munosabatlar komponentlarini o’z ichiga olgan asosiy “o’z-o’zini anglash birligi” sifatida ko’rib chiqishni taklif qiladi. V.V.Stolin mulohazalarining umumiy mantig’i shunday tushunishga qisqartiriladiki, faoliyat ko’pligi “men”ning ko’p ma’nolarini hosil qiladi, turli faoliyatning kesishishi harakatlarga olib keladi, harakatlar “men”ning qarama-qarshi ma’nolariga olib keladi. “Men” ma’nosi, o’z navbatida, o’z-o’zini anglashning rivojlanishi va keyingi faoliyatiga yo’l beradi.

O’z-o’zini anglash tuzilishi V. V. Stolinning “Shaxsning o’zini o’zi anglashi” (1983) asarida to’liq ko’rib chiqilgan. Tadqiqotchi “men” ma’nosini kognitiv, hissiy va munosabatlar komponentlarini o’z ichiga olgan asosiy “o’z-o’zini anglash birligi” sifatida ko’rib chiqishni taklif qiladi. V.V.Stolin mulohazalarining umumiy mantig’i shunday tushunishga qisqartiriladiki, faoliyat ko’pligi “men”ning ko’p ma’nolarini hosil qiladi, turli faoliyatning kesishishi harakatlarga olib keladi, harakatlar “men”ning qarama-qarshi ma’nolariga olib keladi. “Men” ma’nosi, o’z navbatida, o’z-o’zini anglashning rivojlanishi va keyingi faoliyatiga yo’l beradi.

• O’z-o’zini anglashni inson psixikasining eng yuqori cho’qqisi deb hisoblash an’anaviy bo’lib, u bir-biri bilan chambarchas bog’liq bo’lgan uchta komponentdan iborat: o’z-o’zini bilish, o’zini o’zi boshqarish (yoki o’zini o’zi boshqarish), o’z-o’zini takomillashtirish. O’z-o’zini bilish, o’z navbatida, o’z-o’zini kuzatish va o’z-o’zini baholash orqali shakllanadi.