Berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat Universiteti sirtqi bo‘lim Amaliy psixologiya yo’nalishi 3-kurs talabasi Usenova Gulzira

Shunday qilib, tadqiqotchining fikricha, o’z-o’zini anglash boshidanoq shakllana boshlaydi. Erta yosh. Biroq, ayrim mualliflar (L. I. Bojovich, L. S. Vygotskiy, I. S. Kon, M. Kuhn) bu nuqtai nazarga qo’shilmaydilar va o’z-o’zini anglashning shakllanishi faqat o’smirlik davridan boshlanadi, deb ta’kidlaydilar.

• O’z-o’zini anglash haqidagi birinchi ko’p qirrali tadqiqotlardan birini L.S.Vygotskiy amalga oshirganligi umumiy qabul qilingan, unga ko’ra o’smirning o’zini o’zi anglashi nafaqat uning shaxsiyati va ongining hodisasi, balki rivojlanishining alohida momentidir. Shaxsiyat – o’z-o’zini bilishdan o’ziga munosabat va o’zini o’zi boshqarishgacha. Shaxsning butun rivojlanishi davomida o’z-o’zini anglash tobora murakkablashib boradi va uning tarkibida tasvirlar soni ortib borishi bilan o’z “men”ining adekvat, chuqur va integral qiyofasi shakllanadi.

R.Lang nuqtai nazariga ko’ra, o’z-o’zini anglash nafaqat shaxsning o’zini anglashi va qabul qilishi, balki uning boshqa birov tomonidan kuzatish ob’ekti sifatida namoyon bo’lishini tushunishni ham o’z ichiga oladi. O’z-o’zini anglash o’z rivojlanish bosqichlaridan izchil o’tadi, chunki bola ongli ravishda o’zini boshqa odamlar dunyosidan ajratib turadigan shaxsga aylanadi. Shunday qilib, shaxsning umumiy tuzilishida o’z-o’zini anglash uning aqliy faoliyatining murakkab integral xususiyatidir. Bir tomondan, o’z-o’zini anglash, go’yo shaxsning o’ziga xos bosqichlarida ruhiy rivojlanishining natijalarini umumlashtiradi, ikkinchi tomondan, u xatti-harakatlarning ichki tartibga soluvchisi sifatida namoyon bo’ladi.

• R.Lang nuqtai nazariga ko’ra, o’z-o’zini anglash nafaqat shaxsning o’zini anglashi va qabul qilishi, balki uning boshqa birov tomonidan kuzatish ob’ekti sifatida namoyon bo’lishini tushunishni ham o’z ichiga oladi. O’z-o’zini anglash o’z rivojlanish bosqichlaridan izchil o’tadi, chunki bola ongli ravishda o’zini boshqa odamlar dunyosidan ajratib turadigan shaxsga aylanadi. Shunday qilib, shaxsning umumiy tuzilishida o’z-o’zini anglash uning aqliy faoliyatining murakkab integral xususiyatidir. Bir tomondan, o’z-o’zini anglash, go’yo shaxsning o’ziga xos bosqichlarida ruhiy rivojlanishining natijalarini umumlashtiradi, ikkinchi tomondan, u xatti-harakatlarning ichki tartibga soluvchisi sifatida namoyon bo’ladi.