Berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat Universiteti sirtqi bo‘lim Amaliy psixologiya yo’nalishi 3-kurs talabasi Usenova Gulzira

Berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat Universiteti sirtqi bo‘lim Amaliy psixologiya yo’nalishi 3-kurs talabasi Usenova Gulzira

Shaxsning o’z-o‘zini anglash masalasida Sharq mutafakkirlarining qarashlari

Reja:

• Shaxs haqida tushuncha
• Shaxsning o‘z-o‘zini anglashi
• Sharq mutafakkirlarining qarashlari

Shaxsning o’z-o‘zini anglash

• Psixologiyada shaxsning o’zini o’zi anglashi, shaxsning o’zini o’zi anglash orqali ifodalanadigan o’zi haqidagi g’oyalari, shuningdek, bu g’oyalarga shaxs tomonidan berilgan baho, ya’ni o’zini o’zi qadrlashi sifatida qaraladi.

O’z-o’zini anglash, shakllangan holda, shaxsning barcha keyingi rivojlanishiga ta’sir qiladi, eng zarurlaridan biri hisoblanadi. Ichki sharoitlar bu jarayonning uzluksizligi tashqi ta’sirlar, shaxsning ichki his-tuyg’ulari va uning xatti-harakatlari shakllari o’rtasida barqaror muvozanatni o’rnatadi.

O’z-o’zini anglash, shakllangan holda, shaxsning barcha keyingi rivojlanishiga ta’sir qiladi, eng zarurlaridan biri hisoblanadi. Ichki sharoitlar bu jarayonning uzluksizligi tashqi ta’sirlar, shaxsning ichki his-tuyg’ulari va uning xatti-harakatlari shakllari o’rtasida barqaror muvozanatni o’rnatadi.

• A.N.Leontyevning obrazli ifodasiga ko‘ra, inson “ikki marta tug‘iladi” va ikkinchi tug‘ilish aynan o‘z-o‘zini anglashning shakllanishi bilan bog‘liq bo‘lib, tadqiqotchi buni shaxsning o‘ziga bo‘lgan munosabatini hisobga olgan holda ko‘rib chiqqan. O’z-o’zini takomillashtirish istagi. Shunga ko’ra, o’z-o’zini anglash tarkibida o’z-o’zini bilish, o’z-o’zini takomillashtirish va hayot mazmunini izlash eng muhim rol o’ynaydi. Biroq, ilmiy adabiyotlarda o’z-o’zini anglashning tarkibiy elementlari bo’yicha boshqa nuqtai nazarlar taklif etiladi.

Shunday qilib, tadqiqotchining fikricha, o’z-o’zini anglash boshidanoq shakllana boshlaydi. Erta yosh. Biroq, ayrim mualliflar (L. I. Bojovich, L. S. Vygotskiy, I. S. Kon, M. Kuhn) bu nuqtai nazarga qo’shilmaydilar va o’z-o’zini anglashning shakllanishi faqat o’smirlik davridan boshlanadi, deb ta’kidlaydilar.