Berdoq nomidagi Qoraqalpoq Davlat Universiteti Biologiya fakulteti Fiziologiya va biologiya kafedirasi

Xulosa :
Bu oila vakillari orasida guli bilan mevasi birmuncha sodda tuzilgan talaygina o’simliklar bor, ikkinchi tomondan esa taxassuslashgan progressiv formalar ham uchraydi.
Atirguldoshlar oilasi gul va mevalarining tuzilishiga asosan, 4 ta oilachaga bo’linadiю 1. Tubulg’adoshlar oilachasi - Spiraeoideae. Buta, barglari oddiy. Guli may da bo’lib, shingil yoki qalqonsimon to’pgulga to’plangan. Gul o’rni yassi yok qisman botiq. Mevasi murakkab bargak va ko’sakcha mevaga ega. Gul formu lasi Ca Co5A G5. Bu oilachanihg keng tarqalgan turlari - tukli tubula, baljuai tubulg’a va boshqalar.
2. Na'matakdoshlar oilachasi - Rosoideae. Buta va o’t o’simliklar bo’lib, barglari asosan murakkab, yonbargchalarga ega. Gul tuzilishi turli turkumlarida turli bo’ladi Ba'zi vakillari (g’ozpanja, qulupnay) ostki kosachaga ham ega.Ginetseyi ko’p sonda bo’lib, apokarp 3. Olmadoshlar oilachasi - Pomoideae.' Bu oilacha vakillari daraxt va butalar bo’lib, barglari asosan oddiy, ba'zan murakkab. Guli besh bo’lakchali, gultojining gultojibarglari odatda beshta. Ginetsey sinkarp. Gul o’rnining qadah shaklida bo’lishi va tugunchaning ostki bo’lishi bu oilachaning o’ziga xps belgisi hisobladi. Gul formulasi - Ca(5)C5A_G~5 . Mevasi olmasimon meva deb ataladi. Bu oilaga olma, nok, behi, do’lana, chetan kabi turkum vakillari misol bo’la 4. Olxo’ridoshlar oilachasi ( prunoideaye) . Bu oilacha vakillari daraxt va buta o’simliklari bo’lib, barglari oddiy. Gul formulasi Sa5so5aG1. Mevasi-danak (quruq yoki xo’l). Bu oilachaning gilos-serasus, o’rik-armeniasa, shaftoli – persisa, bodom – amugdalus kabi turkum vakillari keng tarqalgan bo’lib, bog’dorchilikda katta axamiyatga ega
Bu oila vakillari juda katta shifobaxsh hususiyatlarga ega: Do’lana barshamizga malumki, inson organizimida ushraydigan kasalliklarning aksariyat qismi asab tizimi bilan bog’liq. Kundalik vaziyatlarda, hayotda ushraydigan turli tadodiflar oqibatida inson oranimida nerv tizimi faoliyati buzilishi mumkin. Asab tizimi, miyada qon aylanishini yaqshilash, yurak-qon tomir kasalliklarida juda yaqshi yordam beradi. Guli va mevasidan tayorlangan damlamalar oshqozon-ichak , ovqat hazim qilish xastaliklarida samarali yordam beradi. O’rik. Uning foydali xususiyatlari juda ham ko’p bo’lib, o’zida ko’p gina mikroelementlar, minerallar va vitaminlarni saqlaydi. O’rikning 100grammi 44 kkalni tashkil qilib, undan 0.9 grammini oqsillar, 0.1 grammini yog’lar 9 grammini uglevodlar tashkil qiladi. O’rik quydagilarda bizlarga yordam beradi:

• 
  Soch va tirnoq sinishini oldini olishda
  
• 
  mikroblar va bakteriyalarga qarshi kurashadi
  
• 
  ovqat hazm qilishni yaxshilaydi
  
• 
  qon bosimni tushiradi
  
• 
  miya faoliyatini yaxshilydi
  
• 
  yurak qon – tomir tizimini mustahkamlaydi
  

Xulosa qilib aytganda ranodoahlar oilasi vakillari shimoliy yarimshar mo’tadil iqlimli mintaqalarida uchraydi.<> olga sorbariyasi, orta osiyo noki 2ta turi kiritilgan. O’ziga xos foydali jihatlari bilan bu oila vakillari tabobadta juda katta o’ringa ega.

29

. Foydalanilgan adabiyotlar:

1.O.Pratov O’zbekiston yuksak o’simliklar, oilalari, zamonaviy tizimi va o’zbekcha nomlari. <> 1995 y.

2.O. Pratov, O. Jumaev, Yuksak o’simliklar sistematikasi. <> 2003

3.S.M. Mustafaev Botanika <> 2002 y

4.V.A. Burgin , F.X.Jongurazov Saidov J.K va boshqalar Botanika va o’simlikar giziologiyasi << O’qituvchi>> 1972y

5.O.Pratov, I.Shamsuvaliyeva,E. Sulaymanov. Botanika

www.google.ru
www.kitob.uz
www.ziyonet.uz
30

1