Beton, armatura va temir-beton armatura beton uchun nimaga kerak?

15. Superplastifikatorlar nimaning hisobiga beton 
mustahkamligini oshiradi?

Superplastifikator deganda beton qorishmasining plastikli-

gini oshiruvchi qo‘shimchalar tushuniladi. Betonning plastikligi
ortishi natijasida suv-sement nisbati kamayadi, tabiiyki bunday
holatda betonning mustahkamligi 25–30% ortishi kuzatiladi.
16. Yumshoq va qattiq armaturabop po‘lat nima?

Yumshoq armatura (A-I, A-II, A-III klassdagi armatu-

ralar) cho‘zilish diagrammasida (9-a rasm) uchta bosh
uchastkaga ega: elastik deformatsiyalar (bu yerda Guk qonu-
ni amal qiladi), 
pl
(oquvchanlik chegarasi) kuchlanishlarda
oquvchanlik maydoni va elastik-plastik deformatsiyalar (egri
chiziqli uchastka). Konstruksiyalarni hisoblashda birinchi va
ikkinchi uchastkalardan foydalaniladi. Po‘latning oquvchan-
ligi u yoki bu darajada normal kesimlarni egilishga hisobla-
ganda hisobga olinadi (kam armaturalangan kesimlarda, ar-
maturalarni bir necha qatorlarga joylashtirganda va hokazo).
Undan tashqari statik noaniq konstruksiyalarni chegaraviy
muvozanat usulida hisoblashlarda qo‘llaniladi. Hisoblashlar-
da uchinchi uchastka qatnashmaydi, chunki u yerda defor-
matsiya kam bo‘lganligi uchun real sharoitlarda ular kons-
truksiyaning buzilishiga mos keladi.

---

---

11
Qattiq yoki yuqori mustahkamlikdagi armatura (A-IV, At-

IV va undan yuqori klass armaturalar hamda B-II, Bp-II, K-7,
K-19 klass armaturalar) jismoniy oquvchanlik chegarasiga ega
emas (9-b rasm), u proporsionallik chegarasigacha elastik defor-
matsiyalanadi, undan keyin diagramma asta-sekin qiyshayadi.
Xavfsiz ishlash chegarasi sifatida shartli oquvchanlik chegara-
si 
02
qabul qilingan, bunda qoldiq, ya’ni plastik uzayish 0,2%
ni tashkil qiladi. Qattiq po‘latlarda mustahkamlik yumshoq
po‘latlarga qaraganda yuqori, lekin unda uzilishdagi uzayish
 kamroq, ya’ni ularda plastik xossalari yomonroq bo‘lganli-
gi uchun mo‘rtroq hisoblanadi. Yumshoq va qattiq deb nomla-
nish shartli bo‘lib, rasmiy hujjatlarda ishlatilmaydi, lekin ushbu
nomlanish qulay bo‘lganligi uchun ilmiy-texnik adabiyotlarda
keng qo‘llaniladi.