13
temir-beton konstruksiyalarda armaturadagi kuchlanishlar
yo‘qolishini hisoblaganda foydalaniladi.
21. Armaturaning beton bilan tishlashishi nima
uchun kerak?
Beton bilan armaturaning birgalikda deformatsiyalanishi
uchun beton bilan armaturaning tishlashishi yo‘q bo‘lsa, ar-
maturaning deyarli foydasi bo‘lmaydi. Beton o‘zicha ishlay-
di, armatura esa balans sifatida xizmat qiladi.
Armaturani
tishlashishsiz faqat oldindan zo‘riqtirilgan konstruksiyalar-
da qo‘llash mumkin, uni alohida kanallarga joylashtirib,
uning zo‘riqishlarini ankerlar
orqali betonga uzatiladi, bu
yerda armatura konstruksiyaning yukini yengillashtiradigan
tashqi kuch sifatida xizmat qiladi. Ta’kidlash kerakki, bun-
day armatura korroziyadan ishonchli himoya qilingan bo‘li-
shi kerak.
22. Armaturaning beton bilan tishlashishi nimalarga bog‘liq?
Bir necha omillarga bog‘liq, ulardan eng asosiysi: se- ment-
toshning metall yuzasi bilan yopishishga,
kirishishga sabab
bo‘ladigan ishqalanish kuchiga, armatura bilan beton- ning
tishlashishiga (davriy profildagi armaturalar uchun) Ush- bu T
ss
kuchlar betonga nisbatan armaturaning
siljishini oldini oladi
hamda
armatura
siljiydigan
yo‘nalishga qarama-qarshi
yo‘naltirilgan bo‘ladi. Ular qarshi harakat reaksiyasi bo‘lib,
ularning yig‘indisi sterjendagi bo‘ylama kuchning yig‘indisi-
ga teng: T
ss
= N
s
. Ko‘rinib turibdiki,
davriy profilli arma-
turadagi tishlashish yaxshiroq, silliq armaturaning tishlashishi
esa yomonroqdir, ayniqsa mazkur
armaturaning sirti moyli,
iflos va zanglagan bo‘lsa. Amaliyotda to‘plangan kuchlar T
ss
dan emas, balki urinma kuchlanishlardan foydalaniladi:
ss
=
= T
ss
/A
ss
, bu yerda: A
ss
– armatura bilan betonning tishla-
shish sirtining yuzasi.