17
17-javobda ankerlash uzunligi l
an
ni A
s1
/A
s2
ga nisbatan, ya’ni
yarmiga kamaytirish mumkin.
29. Nima uchun temir-beton konstruksiyalarni
mustahkamlikka hisoblaganda siqilgan betonning
mustahkamlik chegarasidan foydalaniladi lekin cho‘ziluvchi
armaturaning mustahkamlik chegarasidan foydalanilmaydi?
Agar armaturaning ham mustahkamlik chegarasidan (uzi-
lishga vaqtinchalik qarshiligi
su
(9-rasmga qaralsin)
foyda-
lanilsa, uning uzayishi shunday katta bo‘ladiki, konstruksiya-
da yo‘l qo‘yib bo‘lmaydigan katta darzlar va ko‘chishlar hosil
bo‘ladi, eng asosiysi – egiluvchi elementlarda
chetki siqilgan
tolalar ancha erta siqiluvchi chegaraviy deformatsiyaga yetib
boradi
bu
(1-rasm), natijada armatura siqilishga mustahkamlik
chegarasiga yetib bormasdan oldin betonning
siqiluvchi zonasi-
da buzilish boshlanadi. Shuning uchun hisoblashlarda jismoniy
pl
yoki shartli
02
oquvchanlik chegarasidan foydalaniladi.
30. Betonning va armaturaning me’yoriy
qarshiliklari nima?
Har qanday material, hatto bir xil klass beton yoki bir xil
markadagi po‘lat bir xil barqaror mustahkamlikka ega emas.
Bunday hollarda uning o‘rtacha mustahkamligi dan foyda-
lanish masadga muvofiq emas (chunki konstruksiyaning xavfli
kesimlarida materialning mustahkamligi dan kichik bo‘lish
ehtimoli 50% ga teng), R
min
ni
qabul qilinsa, mustahkamlik
kam bo‘lganligi sababli, kesim o‘lchamlarini kattalashtirish-
ga to‘g‘ri keladi. Shuning uchun me’yoriy
qarshilik R
n
sifati-
da shunday mustahkamlik olinganki, unda kafolat 95% ni, ta-
vakkalchilik esa 5% ni tashkil qiladi. Xuddi shunga o‘xshash
betonning klassi qabul qilinadi (9-savolga qaralsin). Matema-
tika tilida bu «0,95 ga ta’minlaganlik» deb yuritiladi. Demak,
betonning siqilishga me’yoriy qarshiligi R
bn
deganda «0,95» ga
18
ta’minlangan prizmatik mustahkamligi, armaturaning cho‘zi-
lishga me’yoriy qarshiligi R
sn
esa uning 0,95 ga ta’minlangan
shartli yoki jismoniy oquvchanlik chegarasi hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
