Beton xususiyatiga toldiruvchilarning taʼsiri reja: 1

 
m
us
ta
x
k
a
m
li
k
 
M
a
y
d
a
la
n
is
h
 
ko
‘r
sa
tki
chi
 
Is
hq
a
la
n
is
hg
a
 
ba
rd
o
sh
li
g
i 
Za
rb t
a’
si
ri
ga
 
qa
rs
hi
li
k
 
To‘ldiruvchining 
ishqalanishga 
bardoshligi 
ko‘rsatkichi, % 
So
li
shti
rm
a
 
og
‘i
rl
ig
i, 
g/
sm
3
 
quruq 
nam 
Bazalt 
204 
12 
17,6 
16 
3,3 
5,5 
2,85 
Mayda donali 
qum tosh 
211 
17 
19,2 
17 
3,1 
2,5 
2,55 
Gabbro 
203 
- 
18.7 
19 
2,5 
3,2 
2,95 
Granit 
190 
20 
18,7 
13 
2,9 
3,2 
2,69 
Yirik donali qum 
tosh 
225 
12 
18,1 
15 
3 
5,3 
2,67 
Rogovik 
341 
11 
18,8 
17 
2,7 
3,8 
2,88 
Oxaktosh 
168 
24 
16,5 
9 
4,3 
7,8 
2,69 
Porfir 
236 
12 
19 
20 
2,6 
2,6 
2,66 
Kvarsit 
334 
16 
18,9 
16 
2,5 
3 
2,62 
Slanets 
249 
- 
18,7 
13 
3,7 
4,3 
2,76 

---

30 
kerak, agar tosh materialning ishqalanishga qarshilik ko‘rsatkichi 14 dan kam bo‘lsa 
talabga javob bermaydi. 
Ishqalanishga 
qarshilik 
ko‘rsatkichi 
BS812-1:1975, 
keyinchalik 
BSEN12620:2002 ga almashtirilgan standart bo‘yicha amalga oshiriladi, hozirgi 
vaqtda Buyuk Britaniyadi, AQSHda bu usul qo‘llaniladi. Jadval-3.1 da BS812-
1:1975 standarti talabi bo‘yicha turli guruhdagi tog‘ jinslari asosida olingan 
to‘ldiruvchilarning siqilishdagi mustahkamligi, maydalanish ko‘rsatkichi, zarbga 
qarshiligi va ishqalanishga bardoshliligi ko‘rsatkichlari keltirilgan. 
Slanets va rogovika tog‘ jinslari asosida olingan to‘ldiruvchilar beton ishlab 
chiqarishda yaroqsiz bo‘ladi. SHu sababli ham bo‘r oxaktosh guruhigi kiritilmagan, 
hamda to‘ldiruvchi tayyorlashda yaroqsiz hisoblanadi. Siqilishdagi mustahkamligiga 
to‘xtaydigan bo‘lsak, bazalt mustaxkamligi o‘zgaruvchan tog‘ jinsi hisoblanadi. 
Tarkibida kam miqdorda olivina bo‘lgan yosh bazalt tog‘ jinsining siqilishdagi 
mustahkamligi 420MPa ga etadi, biroq shamol ta’sirida bo‘lgan bazaltning 
mustahkamligi 100 MPa ni tashkil qiladi. Oxaktosh va porfirda esa mustahkamlik 
kam miqdorda o‘zgaradi. 
Nazorat savollari. 
 
1.To’ldirgichlаrning qаndаy аsosiy xususiyatlаri mаvjud? 
2.Uyilgаn zichlik nimа? 
3.To’ldiruvchilаr g’ovаkligi, zаrrаchаlаri orаsidаgi bo’shliqlikni keltiring? 
4.To’ldiruvchilаr qаndаy zаrrаchаlаr shаkli vа o’zаro joylаnishigа egа?
5. To’ldiruvchi zаrrаchаlаr tаrkibi, tuzilishi vа solishtirmа zichligini
keltiring? 
6. To’ldiruvchilаrning mustаhkаmligi 
7. To’ldiruvchilаrning nаmligi vа suv shimuvchаnligi
8. Suvgа vа sovuqqа chidаmliligi