Bino va inshootlarni barpo etish tehnologiyasi


Download 1.92 Mb.
Pdf ko'rish
bet38/48
Sana18.06.2023
Hajmi1.92 Mb.
#1582967
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   48
Bog'liq
BIBET maruza matni 1- qism 2021

Kombinatsiyalangan, yahni bo’ylama – ko’ndalang usul ustunlarni bo’ylama 
usulda o’rnatishga va tomypmani kranning ko’ndalang yurishida montaj qilishga 
asoslangan. Ko’ndalang montaj qilish ayniqsa 12 x 3 m va 24 x 3 m o’lchamdagi 
ustypma plitalarini va montaj kranini tanlashga massasi hamda qulochi jiddiy
tahsir ko’rsatuvchi ―2T‖ uzun o’lchovli to’shamalardan foydalanganda yanada 
tejamliroq bo’lishi mumkin. Kranni ikkita montaj qilingan fermalar orasiga 
joylashtirish hisobiga u strelasining kam qulochi bilan ishlaydi. Montaj qilish 
yo’nalishini tanlash ko’p jihatdan barpo etilaytgan sanoat binosining texnologik 
xususiyatlariga bog’liq bo’ladi. Vaqtinchalik tayanch va so’rilardan foydalanish. 
Inshootlarni doimiy tayanchlarga ko’chirish usullari. 
Konstruktsiyalarning konstruktiv xususiyatlari va ishlash sharoitlariga bog’liq 
holda montaj qilishning, shu jumladan so’rilardan montaj qilishning vaqtinchalik 
tayanchlardan foydalangan holdagi turli usullari – yarim osma va osma yig’ish 
uchraydi. 
Montaj qilish jaraynida konstruktsiyani tutib turuvchi va uning massasidan 
tushaytgan yuklanishlarni qabul qiluvchi yaxlit so’rilarda qobiqlar, gumbazlar, arkalar, 
ko’priklarning oraliq qurilmalarining ayrim turlarini va boshqalarning montaji amalga 
oshiriladi. 


48 
Xavfsiz va unumli ishni tahminlovchi kranosti yo’llari bo’ylab harakatlanuvchi 
ko’chma so’rilar, katta oraliqni tomypmalarni montaj qilishda yig’ishning qulayligi 
uchun qo’llaniladi va bu elementlarning tutashgan tugunlari ostida joylashtiriladi (8.4-
rasm). 
8.4-rasm. Ko’chma so’rilardan foydalanib ark 
tomypmasini 
montaj 
qilish: 1 – minorali kran; 
2 – arkning 
montaj tutashuv joylari; 
3 – domkratli 
ko’chma montaj qiluvchi so’rilar. 
Vaqtinchalik tayanchlardan foydalanish 
bilan 
agar konstruktsiyalarni 
butunligicha o’rnatish imkoni bo’lmasa yki maqsadga muvofiq bo’lmasa, uni qismlari 
bo’yicha (asosan katta oraliqlar va katta massali) montaj qilish amalga oshiriladi. 
Yarim osma yig’ish shunisi bilan ajralib turadiki, bunda montaj qilish jaraynida 
konstruktsiya vaqtinchalik tortqichlar bilan tutib turiladi yki oraliq tayanchlarga 
o’rnatiladi. Bunday usulda gumbazlar, arkalarning ayrim konstruktsiyalari
ko’priklarning oraliqli qurilmalari konstruktsiyalari montaj qilinadi. 
Osma yig’ishni qo’shimcha tayanchlarsiz amalga oshiriladi. Konstruktsiyani 
bir tomonidan doimiy tayanchga yki avval montaj qilingan qismga mahkamlab, 
vaqtinchalik konsolg’ tizimi hosil qilinadi. Bu usulning qo’llanilishi inshootning 
montaj 
qilish 
jaraynida 
yig’iladigan 
katta 
qulochli 
konsollarning 
zarur 
mustaxkamligini va barqarorligini tahminlaydigan konstruktiv xususiyatlari mavjud 
bo’lgandagina mumkindir. 
Montaj qilish uchun so’rilardan foydalanishni arkali konstruktsiyalarni barpo 
etish misolida izohlash mumkin. Katta oraliqli bunday konstruktsiyalar fuqarolik va 
sanoat vazifalarini bajaruvchi binolar – vokzallarda, sport zallarida, har xil omborlarda 
qo’llaniladi. Tayanch konstruktsiyalarga gorizontal kuchlanishlarining (tirkovchi) 
uzatilishini istisno qilish uchun arkalarni turg’un holatini tahminlash uchun tortqichlar 
bilan loyihalanadi. Tortqichlar bo’lmaganda ustunlarga yki temirbeton asosga ham 
vertikal, ham gorizontal kuchlanishlar uzatiladi. 
Odatda, (ravog’i) oraliqi 48 m dan ortiq bo’lgan arkalar vaqtinchalik 
tayanchlardan foydalangan holda yarim arka qilib yki yanada mayda elementlar tarzida 
montaj qilinadi. Vaqtinchalik tayanchlarning soni arkaning oraliqi (ravog’i) ga, 
montaj mexanizmlarining yuk ko’tarish qobiliyatiga va arkaning konstruktiv 
yechimlariga bog’liq bo’lib, ular ko’pincha tomypmani montaj qilish texnologiyasi 


49 
qanday bo’lishi kerakligini belgilab beradi. 
Osmalari 
montaj 
blokining 
tortqiga 
tiralishida 
vujudga 
keladigan 
kuchlanishlarni qabul qilishga mo’ljallanmagan tortqili arkalarni montaj qilganda 
teleskopik konstruktsiyali vaqtinchalik tayanchlardan foydalaniladi. Bu holatda arka 
elementlari va tortqilar alohida montaj qilinadi. Ikki arka montaj qilinib, tugunlar 
mahkamlanib va tortqilar taranglashtirilgandan so’ng gumbaz hosil qilish 
(ko’chirish) amalga oshiriladi, bu jaraynda vaqtincha tayanchlardagi domkratlar yki 
boshqa ko’tarib turuvchi elementlar sekin, ohista tushiriladi. Gumbaz hosil qilish 
(ko’chirish) deganda, shunday amal tushuniladiki, buning natijasida montaj qilinaytgan 
konstruktsiyaning xususiy massasidan 
tushaytgan 
yuklanish 
tayanch 
loyiha 
elementlariga to’liq uzatiladi, vaqtinchalik montaj tayanchlari esa yuklanishdan ozod 
bo’ladi. Tayanchlar tortqi satxidan pastroqqa tushiriladi va montaj qilish davomida 
keyingi oraliqlarga ko’chiriladi. 
Montaj qilish uchun ikkita vaqtincha tayanch mavjud bo’lishi zarur bo’lgan uch 
sharnirli arkani (8.5-rasm) montaj qilish misolini ko’rib chiqamiz. Har bir tayanchning 
o’rtacha teleskopik qismi arkaning ikki
8.5-rasm. Tortqili arkani montaj qilish sxemasi: 
1 – kran; 2 – teleskopik vaqtincha tayanchlar
3 – domkratli tayanch tugunlari 
qo’shni elementlarini tayanishi uchun mo’ljallangan, bu tayanchning pastki 
qismi esa arkalarning tortqi elementlarining tayanishi uchun mo’ljallangan. Arka, 
tortqi va osmalarining elementlari gusenitsali kran yordamida montaj qilinadi. 
Yig’ilib montaj qilingan elementlar to’g’rilanib, ularning geometrik holati tekshirilib, 
ikkita navbatdagi to’sinlarning va ular tortqilarining montaj tugunlari payvandlanib, 
barcha tirgaklar va ular orasidagi bog’lanishlar montaj qilingandan va loyihaviy 
mahkamlangandan so’ng ko’chirish - gumbaz hosil qilish amalga oshiriladi. Bu 
maqsadda vintli 
domkratlar 
vaqtinchalik 
tayanchlarning ichki 
teleskopik 
sektsiyalarining boshiga montaj qilinishi kerak. 
Yuklanishdan ozod qilingan tayanchlarning ichki sektsiyalari kran yordamida 
quyi holatga tushiriladi va montaj qilishga navbatdagi yarim arklar juftligi 
tayyrlanaytgan keyingi to’xtash joyiga ko’chiriladi. 

Download 1.92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   48




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling