Biofaol moddalar kimyosi fanidan laboratoriya mashg'ulotlari h. T. Avezov z. A. Sulaymonova

13-rasm. Orthosiphon 
stamineus - ortosifon, 
buyrak choy 

---

16 
Geografik tarqalishi. Bu o‘simlik yovvoyi holda Shimoliy Amerikada 
o‘sadi. Moskva viloyati, O‘zbekistonda (Toshkent viloyatida) o‘stiriladi. 
Kimyoviy tarkibi. Mahsulot tarkibida 0,8% gacha yurak glikozidlari, tanin, 
kauchuk, oz miqdorda alkaloidlar, organik kislotalar, triterpen (oleanol kislota, 
amirin, lupeol va boshqalar) hamda boshqa birikmalar bo‘ladi. Ildizpoya va 
stolonidan 0,17-0,50% gacha simarin (gidrolizlanganda simaroza kandigav va 
strofantidin aglikoniga parchalanadi), apokannozid, sinokannozid, 0,33% gacha K-
strofantin- β va boshqa yurak glikozidlari ajratib olingan. Urug‘ida 0,35%, bargida 
esa kam miqdorda yurak glikozidlari bor. 
Dorivor preparatlari. Simarin standart. 
 
1.8. Yer ostki qismlari xom-ashyo sifatida ishlatiladigan
dorivor o‘simliklar
 
Yer ostki qismlari dorivor mahsulot beradigan o‘simliklarga misol qilib 
yorongul (Geranium collinum Steph.), yetmak (Acanthophyllum CAM) va 
otquloqni (Rumex confertus Willd.) ko‘rsatish mumkin. Bu o‘simliklarning 
barchasi O‘rta Osiyoda uchraydi. 
Yorongul Yoronguldoshlar - Geraniaceae oilasiga mansub, bo‘yi 15-60 sm 
ga yetadigan ko‘p yillik o‘simlik. Xalq tabobatida ishlatiladigan yer ostki qismlari 
- ildizpoyasi va ildizi kech kuzda, mevasi yetilib to‘kilgandan keyin yoki erta 
bahorda kavlab olinadi va quritiladi. 
Yorongul ildizpoyasi va ildizida 23,5% gacha oshlovchi va boshqa 
moddalar, bargida 29,6-45,7 % vitamin C bor. O‘simlikning yer ostki qismidan 
tayyorlangan qaynatma xalq tabobatida ich ketish va boshqa me’da-ichak 
kasalliklarini hamda turli qon oqishlarni (tuqqandan keyin qon ketishi, qon 
tupurish, ichdan qon ketishi va boshqalarni) to‘xtatish uchun qo‘llaniladi. 
Yetmak 
Chinniguldoshlar 
- 
Caryophyllaceae oilasiga mansub, bo‘yi 80 sm 
gacha yetadigan ko‘p yillik o‘t o‘simlik. Uning