Biofizika kitob yangisi 2013. doc
Download 2.18 Mb. Pdf ko'rish
|
BIOFIZIKA (1)
E
) (H elektr va magnit maydon kuchlanganlik tebranish vektorlariga ega bo’lgan yorulikka tabiiy yorug’lik deyiladi. Ma’lum yo’nalish bo’yicha E ) (H vektori tebranishi ajratilgan yorug’likka qutblangan yorug’lik deyiladi. Qutblanish darajasi kuyidagi kattalik bilan aniklanadi : PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 170 8.3-rasm. Elektromagnit to’lqinlarning tarqalishi. 8.4-rasm. Tabiiy (a) ,qisman qutblangan (b) va to’la qutblangan (v) nurlar. min min Ι + Ι Ι − Ι = мах мах P (8.27) Imax va Imin lar Ye elektr maydon kuchlanganlik vektorining o’zaro perpendikulyar tekisliklardagi intensivligi. 8.5-rasm. Yorug’likning qutblanishi. Tabiiy nurni qutblantiruvchi asboblarga polyarizatorlar (qutblan-tirgichlar) deyiladi. Tabiiy kristallardan turmalin kristali shunday xususiyatga ega. Kristallning 00` optik o’qiga parallel kesilgan 1 turmalin plastinkasi orqali o’tgan tabiiy nur qutblanadi. Unga perpendikulyar qo’yilgan ikkinchi turmalin plastinkasi bu nurni o’tkazmaydi, xar bir kristallda shunday bir yo’nalish bo’ladiki, bu yo’nalishga nisbatan kristall panjaraning atomlari (yoki ionlari) simmetrik joylashadi, bu yo’nalish kristallning optik o’qi deyiladi. Polyarizatordan tabiiy PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 171 nurning yarim intensivligi o’tadi. Polyarizator buralsa, qutblanish tekisligi buraladi, lekin intensivlik o’zgarmaydi. Agar tekis qutblangan Ye o amplitudali nur analizatorga tushsa, undan Ye = Ye o sos ϕ qismi o’tadi. ϕ - bu polyarizator asosiy o’qi bilan analizator orasidagi burchak. Intensivlik kuchlanganlik amplitudasi kvadratiga proporsional I ~ Ye 2 bo’lgani uchun quyidagi munosabat o’rinli bo’ladi. I = I o sos 2 ϕ (8.28) (8.28) formula Malyus qonunini ifodalaydi. Ikki dielektrik chegarasidan qaytuvchi tabiiy nur qisman qutblanadi. Qaytgan nurda tushish tekisligiga perpendikulyar tebranishlar ko’p bo’lsa, singan nurda tushish tekisligiga parallel nurlar ko’p bo’ladi(8.6-rasm). 8.6-rasm. Yorug’likning qaytish va sinishida qutblanishi: nuqtalar chizmaga tik tebranishlar, chiziqlar chizma tekisligidagi tebranishlar Agar tushish burchagi i quyidagi shartni qanoatlantirsa, u holda qaytgan nur to’la qutblanadi. tg i b = n (8.29) (8.29) formula Bryuster qonunini ifodalaydi. Bu yerda; i B – Bryuster burchagi, n – muhitning nisbiy sindirish ko’rsatkichi. Ba’zi kristallarda ikkilanib sinish xususiyati namoyon bo’ladi (8.7-rasm). Bunda 8.7-rasm. Yorug’likning ikkilanib sinish hodisasi. ye – odatdagimas nurlar, o – odatdagi nurlar, o – uchun sinish qonuni o’rinli ye – uchun sinish qonuni bajarilmaydi. o va ye nurlarning tarqalishi bir xil bo’lgan o’qlarga kristalning optik o’qi deyiladi. Bunday o’q bitta bo’lsa, bir o’qli kristall deyiladi. Ularga Sa SO 3 , kvars, PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com 172 turmalin va boshqalar kiradi. Optik o’q va tushuvchi nur orqali o’tuvchi tekislikka asosiy tekislik deyiladi. O nurning tebranishi asosiy o’qqa perpendikulyar bo’lsa, ye nurning tebranishi shu tekislikda yotadi. Odatdagi va odatdagimas nurlar tezligi 0 0 Download 2.18 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling