Biokimyo pmd
Download 4.12 Mb. Pdf ko'rish
|
Sobirova R.A biokimyo
|
121-rasm. Kollagen biosintezi
452 Prokollagen va tropokollagen zanjirlari qator posttranslyatsion modifikatsiyalarga uchraydi, ular kollagenning o‘ziga xos strukturasini shakllanishida muhimdir. Oksiprolin va oksilizin prokollagen molekulasida biosintez davrida bo‘lmaydi. Ular prolin va lizinni gidroksillanishi natijasida, kollagen mRNKsi translyatsiyasi davrida ribosomalarda polipeptid ajralguncha sodir bo‘ladi va uch spiralli struktura hosil bo‘lgandan keyin bu jarayon tugaydi. Gidroksillanish reaksiyalari prolingidroksilaza, lizingidroksilaza ta’sirida boradi, ular mikrosoma membranalari bilan bog‘langan bo‘lib, Fe +2 , askorbat kislota, α-ketoglutarat, O 2 ishtirokida reaksiya boradi: Askorbat kislota yetishmovchiligi asosan mezenximal hujayralar funksiyasining buzilishi bilan bog‘liqdir. Kollagen va xondroitinsulfat sintezi buziladi. Hosil bo‘lgan kollagenda oksiprolin kam bo‘ladi. Og‘ir kechuvchi singada biriktiruvchi to‘qima asosiy moddasining hosil bo‘lishi buziladi, bu to‘qima asosiy strukturalarining depolimerlanishi va erishi vujudga keladi, natijada davolangan eski yaralar ochilishi mumkin. Kollagenning yarim yashash davri bir necha hafta, oydir. Elastin Elastin biriktiruvchi to‘qimaning ikkinchi asosiy oqsili. Kollagendan farqli ravishda qaynatganda jelatina hosil qilmaydi. Uning aminokislota tarkibi kollagendan farqlanadi. Elastin tolalari katta bo‘lmagan, deyarli 453 sferik molekulalarning qattiq ko‘ndalang bog‘lar bilan bog‘lanishi natijasida qurilgan. Lizin ishtirokida ko‘ndalang bog‘larning 2 turi aniqlangan. To‘rtta lizin qoldiqlaridan desmozin va izodesmozin deb atalmish birikmalar hosil bo‘ladi. Ular ko‘pincha 2 peptid zanjir o‘rtasida hosil bo‘ladi, lekin 3 yoki 4 peptid zanjirlardagi lizin qoldiqlaridan ham hosil bo‘lishi mumkin. Avval 3 lizin qoldig‘i ε-aldegidgacha oksidlanadi, keyin esa to‘rtinchi lizin qoldig‘i bilan kondensatsiyalanadi. Natijada desmozin yoki izodesmozin hosil bo‘ladi. Desmozin va izodesmozin ko‘ndalang bog‘lar hosil qilishda qatnashadi. Ko‘ndalang bog‘lar hosil qilishda lizinnorleytsin ham qatnashadi. Nativ elastin iplari tripsin yoki ximotripsin ta’sirida hazmlanmaydi, lekin pepsin ta’sirida pH 2da sekin gidrolizlanadi. Oshqozon osti bezida proelastaza ishlab chiqariladi. U tripsin ta’sirida elastazaga aylanadi va alifatik aminokislota karboksil guruhi hosil qilgan peptid bog‘larini gidrolizlaydi. Elastin kollagen, proteoglikan va qator gliko- va muko‘proteinlar bilan birga fibroplastlar biosintetik faoliyatini mahsuloti hisoblanadi. Hujayra biosintezini bevosita mahsuloti bo‘lib elastin, uning o‘tmishdoshi bo’lib esa proelastin hisoblanadi (kollagenda – 454 prokollagen). Tropoelastin ko‘ndalang bog‘lar saqlamaydi, eruvchan. Keyinchalik tropoelastin yetilgan elastinga aylanadi, erimaydi, ko‘p miqdorda ko‘ndalang bog‘lamlar saqlaydi. Download 4.12 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|