Bir va ko’p atomli spirtlar reja: Bir va ko’p atomli spirtlarlarning gomologik qatori Nomlanishi va izomeriyasi


Ba’zi alkanollarning fizikaviy doimiyliklari


Download 57.13 Kb.
bet3/7
Sana16.06.2023
Hajmi57.13 Kb.
#1518059
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Bir va ko’p atomli spirtlar reja Bir va ko’p atomli spirtlarlar

Ba’zi alkanollarning fizikaviy doimiyliklari


Nomi


Formulasi

Suyuq. harorati0C

Qaynash harorati, 0C

Zichligi,
d420, g/sm3

100g. suvda eruvchanligi, gramm

Metanol
Etanol
1-Propanol
1-Butanol
2-Metil-1-propanol
2-Butanol
2-metil-2-propanol
1-Pentanol
1-Geksanol
1-Geptanol
1-Oktanol
1-Oktadekanol

CH3OH
CH3CH2OH
CH3(CH2)2OH
CH3(CH2)3OH
(CH3)2CHCH2OH
CH3CH(OH)C2H5
(CH3)3COH
CH3(CH2)4OH
CH3(CH2)5OH
CH3(CH2)6OH
CH3(CH2)7OH
CH3(CH2)17OH

-97,8
-117,3
-127,0
-89,5
-108
-114
25,5
-78,5
-52
-34
-16
59,5

64,4
78,4
97,2
117,7
107,9
99,5
83,0
138
155,8
176,3
194,0
210,5(15 mm. sim. ustuni)

0,792
0,789
0,804
0,810
0,802
0,808
0,788
0,817
0,820
0,822
0,827
0,805




7,9
10,2
12,5

2,3
0,6
0,2
0,05
0

Spirt molekulalarining gaz fazasiga o‘tishida, ya’ni spirtning qaynashida molekulalararo vodorod bog‘larini uzish uchun qo‘shimcha energiya talab qilinadi. Spirtlar suvda eriganda suv va spirtlarning qutblangan molekulalari orasida ham vodorod bog‘lanish sodir bo‘ladi.
Kimyoviy xossalari
1.Kislota-asos xossalari. Alkanollar neytral moddalar bo‘lib, yaqqol ifodalangan asosli va kislotali xossalarga ega emas. Spirtlar kuchli kislotalar bilan reaksiyaga kirishib, oksoniy tuzlarini hosil qiladi:
Alkil guruhlarining +I-effekti ta’sirida alkanollarning asoslik xossalari quyidagi tartibda oshib boradi:
CH3OH < birlamchi spirtlar < ikkilamchi spirtlar < uchlamchi spirtlar
Gidroksil guruhining almashinishi bilan boradigan reaksiyalar.
Bu reaksiyalar natijasida alkanollarning turli hosilalari yoki alkenlar olinadi.
A. Alkanollarga vodorod galogenid kislotalarning ta’siri:
Reaksiya qaytar bo‘lgani uchun uni amalga oshirishda spirtga to‘yinguncha quruq vodorod galogenid yuboriladi yoki spirt galogenid kislotaning konsentrlangan eritmasi bilan suv tortib oluvchi reagentlar ishtirokida qizdiriladi. Ba’zan reaksiyalarda HBr o‘rniga uning tuzlari (KBr, NaBr) va konsentrlangan sulfat kislota ishlatiladi, chunki ajralib chiqayotgan HBr faol ta’sir qiladi:
H2SO4 + KBr → HBr + KHSO4
R–OH + HBr → R–Br + H2O
Alkanolning tuzilishi va galogenid kislotalardagi galogenlarning tabiatiga qarab, reaksiya tezligi turlicha bo‘ladi va quyidagi tartibda kamayadi:
HI > HBr > HCl > HF R3COH > R2CHOH > RCH2OH
Reaksiyaga kirishish qobiliyati kichik bo‘lgan HCl birlamchi va ikkilamchi spirtlar bilan faqat ZnCl2 ishtirokida qizdirilganda reaksiyaga kirishishi mumkin:
Birlamchi spirtlar kons. H2SO4 bilan qizdirilganda, reaksiya harorati hamda spirt va H2SO4 ning nisbati (1:1 yoki 1:2)ga qarab, asosan ichki molekulyar degidratlanish mahsulotlari (alkenlar) yoki molekulalararo degidratlanish mahsulotlari (oddiy efirlar) hosil bo‘ladi. Masalan, etanol degidratlanganda dastlab etiloksoniy sulfat (I) hosil bo‘ladi. I suvni ajratib, etilsulfat (II)ga aylanadi. II dan sulfat kislota molekulasi ichki molekulyar ajralsa etilen, molekulalararo ajralganda esa dietil efir hosil bo‘ladi:
Ikkilamchi spirtlar 60-70 % li H2SObilan 90-1000C da yoki 85% li H3PO4 bilan 160-1700C da qizdirilganda degidratlanadi. Reaksiyalar Zaytsev qoidasiga binoan boradi, ya’ni termodinamik barqaror alken hosil bo‘ladi:

Uchlamchi spirtlarni 20-50 % li sulfat kislotada 85-1000C da degidratlash mumkin:






Download 57.13 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling