Бисмиллоҳир роҳМОНир роҳийм

Касбий-педагогик таълим жараёнида талабаларнинг маънавий-маърифий ишларини ташкил этишга тайёргарлигини аниқлаш юзасидан тажриба якунидаги самарадорлик даражаси кўрсаткичлари

	Талабалар сони	Ўзлаштириш даражалари
		Юқори	Ўрта	Паст
Тажриба гуруҳи	195	89	78	28
Назорат гуруҳи	197	58	72	67

Худди юқоридагидек белгилашлар киритиш натижасида қуйидагиларга эга бўламиз.
Тажриба гуруҳидаги ўзлаштириш кўрсаткичлари

Назорат гуруҳидаги ўзлаштириш кўрсаткичлари

Бу танланмаларга мос келган диаграмма қуйидагича кўринишни олади:

2-расм. Тажриба якунидаги кўрсаткичлар
(2) формулага асосан статистик эҳтимолликни топамиз.

ва

Статистик таҳлилни ҳар икки гуруҳ бўйича ўртача ўзлаштиришларини ҳисоблаб, қиёслашдан бошлаймиз. Ўртача ўзлаштириш кўрсаткичлари қуйидаги натижаларни берди:


Фоизда

Фоизда
Демак, тажриба гуруҳидаги ўртача ўзлаштириш (77,3 – 65) 12,3 га юқори экан. Бу эса ўз навбатида баробар ортиқлигини англатади.
Ўзлаштиришни аниқлаш жараёнида йўл қўйилиши мумкин бўлган хатоликларни аниқлаш мақсадида дастлаб ўртача квадратик ва стандарт хатоликларни аниқлаймиз.
Ўртача квадратик хатоликлар:


Стандарт хатоликлар эса:

Бундан, назорат гуруҳи стандарт хатолиги тажриба гуруҳи кўрсаткичларига нисбатан катта бўлди, яъни 0,76 > 0,56. Буни янада аниқроқ кўрсатиш мақсадида ҳар икки статистик танланма бўйича ўрта қиймат аниқликларини биз вариация коэффициентлари орқали, яъни V_х ва V_у формула орқали ҳисоблаймиз:


Демак, тажриба гуруҳидаги ўртача ўзлаштириш кўрсаткичи аниқлиги назорат гуруҳидан 10,2 фоиз юқори экан.
Энди икккита бош тўпламнинг номаълум ўрта қийматларига ўхшашлигини ҳисобга олиб Стьюдентнинг танланмали мезони асосида нолинчи гипотезани текширамиз:

Шунга асосан қуйидаги ҳисобланишни бажарамиз:


Стьюдент мезони асосида эркинлик даражасини қуйидаги формула орқали ҳисоблаймиз:

ушбу эҳтимоллик учун статистик аломатнинг қийматдорлик даражасини  0,05 деб олсак, у ҳолда р=1-=0,95 га ҳамда эркинлик даражаси k =386,71га тенг. Стьюдент функцияси тақсимот жадвалидан икки томонлама мезоннинг критик нуқтаси:

Бундан кўриниб турибдики, статистиканинг танланма қиймати критик нуқтадан катта экан:
Т_x,y = 4,888 > 1,96
демак, бош ўртача қийматлар тенглиги ҳақидаги Н₀ нолинчи гипотеза рад этилади. Буни 95 % ишончлилик билан айтиш мумкинки, тажриба-синов гуруҳларидаги ўртача ўзлаштириш кўрсаткичлари ҳар доим назорат гуруҳларидаги ўртача ўзлаштириш кўрсаткичларидан дан юқори бўлди ва улар ҳеч қачон устма-уст тушмайди.
Энди тажриба-синов гуруҳларидаги ва назорат гуруҳларидаги таълим услуби хилма-хил бўлган фаразимизга зид бўлган ҳолни кўрамиз.
K₀ : F_х = F_у
Бунда иккита бош тўплам тақсимотини тақсимлаш бир-бирига тўғри келади.
Берилган α қийматдорлик даражасида Н₁: - бош тўплам нормал тақсимланган деган гипотезани текшириш учун аввал назарий частоталарни кейин эса Пирсоннинг мувофиқлик критерийси - Хи-квадрат бўйича (1) ва (2) тизимлар асосида қуйидаги формула бўйича ҳисоблаймиз:
.
Формула асосида :

га тенг.

Ушбу мезон бўйича озодлик даражалари ν = 3 – 1 = 2 га тенг, Хи-квадрат тақсимотининг жадвали бўйича критик нуқтани топамиз. р = 0,95 учун ишончлилик эҳтимоли

t_0,95(V) = t_0,95(2) = 6,0 га тенг.
Бир томонлама критерий нолинчи гипотезани икки томонлама критерийга қараганда “қатъият билан” рад этгани учун ўнг томонлама критик соҳа қурамиз. Ўнг томонлама критик соҳа қуйидагига тенг.
= 22,79 > 6,0 = t_0,95 (3)
Бундан Хи-квадрат тақсимот критик нуқтадан катта бўлгани учун нолинчи гипотеза рад этилди.
Энди баҳолашнинг самарадорлик кўрсаткичини аниқлаш учун Δ_x ни топамиз:

га тенг, назорат гуруҳида эса:

га тенг. Топилган натижалардан тажриба гуруҳи учун ишончли интервални топсак:


назорат гуруҳи учун ишончли интервал:


Буни геометрик тасвирласак:

2,42

2,22


1,84

2,06

а

Бундан х=0,05 қийматдорлик даражаси билан айтиш мумкинки, тажриба гуруҳидаги ўртача баҳо назорат гуруҳидаги ўртача баҳодан юқори ва оралиқ интерваллари устма-уст тушмаяпти. Демак, математик-статистик таҳлилга асосан, яхши натижага эришилгани маълум бўлди.

Юқоридаги натижаларга асосланиб тажриба-синов ишларининг сифат кўрсаткичларини ҳисоблаймиз.
Бизга маълум =2,32; =1,95; га тенг.
Бундан сифат кўрсатгичлари:
> 1;
> 0;
Олинган натижалардан ўқитиш самарадорлигини баҳолаш мезони бирдан катталиги ва билиш даражасини баҳолаш мезони нолдан катталигини кўриш мумкин. Бундан маълумки, тажриба гуруҳидаги ўзлаштириш назорат гуруҳидаги ўзлаштиришдан юқори экан. Демак, Касбий-педагогик таълим жараёнида талабаларнинг маънавий-маърифий ишларини ташкил этишга тайёргарлигини ва самарадорлик даражасини аниқлаш юзасидан ўтказилган тажриба-синов ишлари самарадор экан.
Хулоса қилиб айтганда, тадқиқот жараёнида биз олиб борган тажриба-синов ишлари натижалари талабаларда маънавий-маърифий ишларни ташкил этишда касбий-педагогик тайёрлиги сифат ва сон жиҳатдан ижобий натижалар берди. Талабаларда касбий-педагогик жиҳатдан маънавий-маърифий ишларни ташкил этишга тайёрлашга доир олиб борилган тажриба-синов ишлари натижасида назарий хулосалар ва асосий ғоялар мақсаднинг аниқлиги, тадқиқот методикасининг мақсадга мувофиқ танланганлиги, белгиланган фаразнинг ҳаққонийлигини тасдиқлади.