“Бизнес” таълим йуналиши талабалари учун


Download 1.54 Mb.
Pdf ko'rish
bet53/85
Sana05.11.2023
Hajmi1.54 Mb.
#1749849
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   85
Bog'liq
xalqaro biznes (1)

 
 
8.5. Халкаро валюта ва молия-кредит бозорлари
Халкаро валюта ва молия-кредит бозорлари жахон хужалиги
халкаро иктисодий муносабатларнинг жуда мухим бугимларидан биридир. 
Охирги ун беш йилда молия бозорлари гуркираб ривожланди. 1980 йилдан 
буен дунёнинг илгор давлатлари умумий молия активлари, уларнинг ялпи 
ички махсулотига (ЯИМ) нисбатан 2,5 баробар тез усди. Жахон валюта ва 
савдо операциялари кийматларининг нисбати нисбати 1980 йилдан буён 
дунёнинг илгор давлатлари умумий активлари, уларнинг ялпи ички 
махсулотига нисбатан 2,5 баробар тез усди. Жахон валюта ва савдо 
операциялари кийматларининг нисбати 1980-йилдаги 10:1дан 1992 
йилдаги 60:1гача усди. Шу билан бирга, хориж экспертларининг фикрича, 
давлат облигацияларининг халкаро бозори баъзи бир катталиклар буйича 
факатгина 1920 йилдагидек фаолдир. Капитални мобиллигини аср 
бошидаги даралсага якинлашмокда, холос. Фаолиятидаги капитал даврий 
обороти конунияти молиявий бозор ривожланишининг объектив асосидир. 
Баъзи жойларда ортикча эркин капитал пайдо булади, баъзи жойларда унга 
талаб пайдо булади. Жахон валюта молия-кредит бозорлари бу карама-
каршиликларни жахон хужалиги даражасида хал килади.


104 
Жахон валюта, кредит, кимматли когозлар бозорлари ташкил 
топишининг нишонлари куйидагиларда намоён булади:

капиталнинг ишлаб чикариш ва банк ишида концентрацияси; 

хужалик алокаларининг байналминаллашуви; 

банклараро телекоммуникацияларининг ривожланиши. 
Валюта бозорлари нима? Валюта бозорлари - хорижий валютанинг 
миллий валютага талаб ва таклиф асосида хосил булувчи курс буйича 
олди-сотдиси амалга ошириладиган марказлардир. Миллий валюта
бозорлари ривожланган бозор иктисодиётига эга булган барча 
давлатларда мавжуд. Миллий бозорлар ва уларнинг узаро алокалари 
ривожланиб бориши билан ягона жахон валюта бозори вужудга келади. У 
уз ичига жахон, минтакавий, миллий (махаллий) валюта бозорларини уз 
ичига олади. Бу бозорлар валюта операцияларининг хажми, характери ва 
операцияларда катнашаётган валюталар микдори билан бир-биридан фарк, 
килади.
Жахон валюта бозорлари жахон молия марказларида (ЖММ) 
тупланадилар. ЖММ - бу банклар, ихтисослашган кредит-молия 
институтлари йигиладиган жой. Унда халкаро валюта, кредит, молия 
операциялари, кимматли когозлар, олтин олди-сотдиси амалга
оширилади. Халкаро молия марказлари орасида Лондон, Нью-Йорк, 
Франкфурт, Париж, Цюрих, Токиодаги бозорлар ажралиб туради. 1973 
йилдан 1992 йилгача валюта операциялар хажми кунига 10-20 млн. долл. 
дан 900 млрд. долл.га усди. 90-йилларнинг бошида халкаро валюта 
савдосининг 50% га якини уч жахон валюта бозорида амалга оширилади:
- Лондон - кунига 187 млрд. долл.;
- Нью-Йорк - кунига 129 млрд. доллар;
- Токио - 115 млрд. доллар.
90-йиллар уртасига келиб, халкаро валюта операциялари умумий кунлик 
хажми 1 трлн. 230 млрд. долларга етди.

Download 1.54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   85




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling