“Бизнес” таълим йуналиши талабалари учун


Мавзу 9.Таминот манбаларини глобал жойлаштириш ва халкаро


Download 1.54 Mb.
Pdf ko'rish
bet56/85
Sana05.11.2023
Hajmi1.54 Mb.
#1749849
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   85
Bog'liq
xalqaro biznes (1)

 
Мавзу 9.Таминот манбаларини глобал жойлаштириш ва халкаро 
ишлаб чикариш. 
9.1. Таъминот манбаларини глобал жойлаштириш 
9.2. Халкаро ишлаб чикариш 
9.3. Импорт ва экспорт стратегияси
9.4. «Уз ДЭУ авто» кушма корхонасининг экспорт стратегияси. 
 
9.1. Таъминот манбаларини глобал жойлаштириш 
Ишбилармон бирор бир махсулот ишлаб чикаришдан олдин, бу 
махсулот ёки хизмат учун бозор борми ёки йукми, давлат буни куллаб 
кувватлайдими? Бундан кейин ишбилармон ишлаб чикаришни ташкил 
этиш стратегиясини ишлаб чикади, бозор учун махсулотни ишлаб 
чикаришга киришади, бозорга махсулотни етказиб беришнинг оптимал 
стратегиясини ишлаб чикади. Халкаро операциялар стратегиясини ишлаб 
чикиш бир мунча мушкул. Чунки хар хил давлатларни иктисодий, сиёсий 
ва хукукий имкониятларини бахолай олиш, ишчи кучларини аниклаш


109 
ишлаб чикариш корхоналарини жойлаштириш ва хоказоларни билишни 
талаб килади. 
Махсулотларни бир давлатдан иккинчи давлатга харакатини амалга 
оширишда 
транспорт-экспедицион 
компаниялар 
хизматларидан, 
туловларни инкасация килишда эса тижорат банкларини хизматидан 
фойдаланиш имконияти ва зарурияти тугилади. Охирги 10 йилги 
тадкикотлар шуни курсатадики Европа ва Япония мамлакатларининг 
купмиллатли компаниялари уз махсулотларини АКШда сотиш аралаш 
стратегия, яъни ишлаб чикаришни ва таъминот манбаларини 
жойлаштириш стратегиясидан фойдаланар эканлар, бирок тадкикот учун 
олинган фирмаларнинг 59% ягона манба стратегиясидан фойдаланадилар. 
Бунда фирма жойлашган давлатлардан (ёки АКШда жойлашган хорижий 
фирмалар) ишлаб чикарган барча махсулотлар АКШга экспорт килинади. 
Япония фирмалари уз махсулотларини АКШга экспорт килишга, Европа 
компания махсулотларини АКШда ишлаб чикариб, шу ерда сотишга 
(моилдирлар) харакат киладилар. 
Хар бир компания ишлаб чикаришни ва таъминот манбаларини 
жойлаштиришда танлаш имкониятига эгадирлар. Булар куйидагилар: 

факат сотиб олиш; 

компания жойлашган давлатда ёки бошка давлатларда ишлаб 
чикариш; 

тайёр махсулотни ишлаб чикариш ёки ташки (хорижий) бозорда 
сотиш. 
Компаниялар хар доим хар хил давлатларнинг янги бозорларини эгаллашга 
харакат килганлар ва киладилар. Фирмалар ракобат устунлигига эришиш 
максадида ишлаб чикариш фаолиятларини узларининг миллий 
чегараларидан ташкарида олиб борадилар. Ишлаб чикариш ва таъминот 
манбаларини глобал жойлаштириш стратегиясига куйидаги мисолда 
аникрок куриш мумкин. Масалан: Форд Мотор автомобиллари Эрмасильо 
(Мексика) йигиб АКШга жунатади. Автомобиллар “Тойо Котио” (Мазда) 
Япония компания проектини ишлаб бериши, бунда эхтиёт кисмлар 
японларники булиши мумкин. 
Япония ва Европа давлатларининг купмиллатли корхонанинг тадкикоти 
шуни курсатадики бунда таъминот манбаларини жойлаштиришнинг хар 
хил вариантлари мавжуд экан. 
1-вариант: Эхтиёт кисмларини ишлаб чикариш тайёр махсулот 
холатига келтирадиган жойда ташкил этиш. 
2-вариант: Асосан Япон компаниялари – эхтиёт кисмларини уз 
давлатларида ишлаб чикаришга моилдирлар (бу уларни европа 
давлатларининг компанияларидан фарки). 
3-вариант: Эхтиёт кисмларини хар хил давлатларда ишлаб чикариш. 
Эхтиёт кисмларини ишлаб чикариш учун - хом ашё билан 
таъминлаш зарур. Ички таъминот манбаларидан фойдаланиш - хом ашё 


110 
билан таъминлаш кийин йуллардан биридир. Бу усулдан фойдаланиш 
масофа, тил, валюта билан боглик булган муаммоларни (божхона тулови) 
четлаб утишга сабаб булади. Бирок куп компаниялар учун ички таъминот 
манбаларининг куввати етарли эмас ёки улар умуман бу ресурслардан 
фойдалана олмайдилар. Масалан: Япония компаниялари уран, боксит, 
никель, темир, мис рудаларини, кумир, нефтьни ва бошка махсулот 30% 
якинини келтирадилар. Мицубиши савдо компанияси хом ашёларни 
четдан сотиб олиб ишлаб чикаришни таъминлаб туриш хисобига катта 
компанияга 
айланган. 
Таъминот 
манбаларини 
ташкарига 
жойлаштиришнинг асосий сабаблари: 

ишлаб чикариш харажатларини камайтириш; 

махсулот сифатини ошириш. 
Таъминот 
манбаларини 
ташкарига 
жойлаштиришдаги 
асосий 
хатар(риск)лар куйидагилардан иборат: 

таъминот каналларининг узунлиги; 

захира даражасини ортиши; 

валюта курсларини тебраниши. 

Download 1.54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   85




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling