Blackcurse

 

 

4.ТRANSKRIPSIYa. 

          Oqsil  sintezida  DNK  ning  o’zi  bevosita  katnashmasligi,  hujayra  yadrosida  DNK 

borligi,  oqsil  esa  sitoplazmadagi  juda  maydi  strukturalar-  ribosomalarda  sintezlanishi 

aniqlangan.  DNK  da  faqat  oqsillar  strukturasi  xaqidagi  axborot(  informatsiya)  bo’ladi  va 

saqlanadi. 

Maxsus  oqsillar  hujayrada  nuklein  namunasi  bilan  sintezlanadi.  Hujayralarni 

bo’linishida  kiz  hujayradari  ana  shu  namunani  oladilar.  Ular  esa  DNK  reproduksiyasi  da 

hosil  bo’ladi.  Хuddi  mana  shu  taxminni  fan  tasdiqlamoqda.  Buni  tajribalarda  isbotlandi. 

Ana shu tajribalardan biri viruslar ustida o’tkazildi. Ma’lumki viruslar juda ajoyib tuzilmalar 

bo’lib ular tirik bilan ulik chegarasida turadi. Virus oqsilli qobiq bilan uralgan, bir molekula 

nuklein kislotasidan iborat. Viruslarning kattaligi 16-300 mk gacha bo’ladi. 

Хamma viruslar qanday hujayralarni zararlashiga qarab 3 ta katta gruppaga-bakterial, 

o’simlik  va  hayvon  viruslariga  bo’linadi.  Bakteriya-larlda  parazitlik qiluvchi viruslar faglar 

deb ataladi.  

 

Fag  bakteriya  bilan  tuknashganda  uning  oqsilli  qobiqi  tashqarida  kolib,  nuklein 

kislotasi  baktenriyaning  ichiga  kiradi.  Bu  nishonli  atomlarni  qo’llash  orqali  aniq  isbot 

etilgan. Bakterial hujayraga virusning birgina nuklein kislotasi kirgandan 20-30 minut utgach 

hujayra buzilib undan 100-200 ta virus  tanachalari chiqadi. Bunda hujayraga kirgan nuklein 

kislotasi  uz  nusxasinigina  hosil  qilmay,  balki  fagni  maxsus  oqsilli    qobig’ini  ham  ishlab 

chiqibdi. 

 

Shunday  qilib,  virusni  oqsil  qobig’i  molekulasidagi  aminokislo-talarni  joylanish 

tartibi xaqidagi axborotni hujayraga nuklein kislotasi olib kiradi. 

Nuklein  kislotalarini  oqsil  sintezidagi  rolini  yana  ham  ishonchliroq  bo’lishi  uchun 

olimlar bir qancha tajribalar qildilar. 

Тamaki  o’simligida  mozaika  kasalligini  tarqatuvchi  viruslarni  ma’lum  usullar  bilan 

nuklein  kislotasi  va  oqsilli  qismlarga  ajratildi. Chiqargan kasallikni mana shu qismlarni har 

biri  bilan  hujayrani  zararlash  mumkinmi?  degan  savolga  javob  berishga  urinib  kurildi.  Bu 

qismlar ayrim holda hujayraga kirib bir butun virus keltirib chaqirarmikin? 

Ma’lum  bo’lishicha  virusni  faqat  oqsilli  qismi  hujayraga  xech  qanday  ta’sir kilmas 

ekan,  nuklein  kislotasini  o’zi  esa  hujayraga  kirib,  bir  butunligi  buzilmagan  virus  paydo 

---