131
joriy hisob asosida tuziladi
(vazirliklar, qo‘mita va boshqarmalar va
shu kabilar)ning xo‘jalik mablag‘larini
aks ettiradi.
Aks ettirish obyektiga ko‘ra
Mustaqil balans
Alohida balans
Mustaqil balansni huquqiy
shaxs bo‘lgan barcha
korxonalar tuzadi
Alohida balansni korxonaning tarkibiy
bo‘linmalari (filiallar, bo‘limlar, sho‘ba va
qaram xo‘jaliklar hamda shu kabilar)
tuzadi
Aks ettirish obyektiga ko‘ra
Balans-brutto
Balans-netto
Tartibga soluvchi
moddalarni o‘z ichiga
oluvchi balansdir
Balansning umumiy qiymatidan tartibga
soluvchi moddalar summasi chegiriladi.
Xo‘jalik yurituvchi subyektlar uzluksiz
faoliyatida iqtisodiy
resurslarni harakatga keltiriladi va ularning tuzilishi doimo o‘zgarib
turadi. Ushbu o‘zgarishlarni buxgalteriya balansida to‘rtta
jihatini
xarakterlash lozim. Birinchi jihat o‘zgarish
aktiv va passiv tomonning
o‘sishini
xarakterlaydi, ikkinchi jihat o‘zgarishlar
har ikki tomonning
kamayishini, uchinchi jihat o‘zgarishlar
faqat aktiv tomonning
o‘zgarishini, to‘rtinchi jihat o‘zgarishlar
faqat passiv tomonning
o‘zgarishlarini xarakterlaydi.
2.3-jadval
Buxgalteriya balansidagi o‘zgarishlar
Balansdagi o‘zgarishlar
A+X
1
=P+X
1
A-X
2
=P-X
2
A+X
3
-X
3
=P
A=P+X
4
-X
4
Aktiv tomon
ham passiv
tomon ham
ko‘payadi
Aktiv tomon
ham passiv
tomon ham
kamayadi
Ko‘payish va
kamayish aktiv
tomonda
kuzatiladi
Ko‘payish va
kamayish passiv
tomonda
kuzatiladi
Balans
summasi
ko‘payadi
Balans
summasi
kamayadi
Balans summasi
o‘zgarmaydi
Balans summasi
o‘zgarmaydi
Buxgalteriya balansini moliyaviy tahlilga
tayyorlash yuzasidan
uning elementlari va moddalarini turli tasnifiy belgilari bo‘yicha
132
ko‘rsatkichlar tizimiga jamlash talab etiladi. Bu tasnifiy belgilar ularning
shakli, aylanuvchanlik darajasi, likvidligi bo‘lishi mumkin.
2.4-jadval
Do'stlaringiz bilan baham: 
