Bob. Tovar va tovar siyosati tovar yoki xizmat ehtiyojni qondirish qurolidir

Makler ikki tomon manfaatlaridan kelib chiqqan holda vositachilik qilib, mumkin bo lgan shartnomalami topish va uni bajarish bilan shug ullanadi.
Sotuv shaxobchalari (filiallari) iste molchiga yaqin bo lgan joylarda savdoni tashkil qilish bilan shug ullanuvchi yirik korxona tomonidan shakllantiriladi. Savdo shaxobchalarining asosiy foydasi iste molchilarga tovarlami tez yetkazb berish va bozor konyunkturasini о rganishdan iborat.
Savdo vositachilik ishlarining yana bir turi - komission faoliyatdir. Komissioner, deb ataladigan bir tomonning komitent, deb ataladigan ikkinchi tomon topshirig i bilan ikkinchi tomon hisobidan, ammo о z nomidan bitimlami amalga oshirishdan iborat faoliyat turi. Komitent bilan komissioner о rtasidagi о zaro munosabatlar komissiya shart- nomasi bilan tartibga solinadi.
Savdo sindikatlari bunday tashkiliy firmalar bir turdagi mahsu­lotlar ishlab chiqaruvchi korxonalar tarmoqlarida (yoqilg i, sement, metall, о g itlar) va qattiq raqobat sharoitida faoliyat ко rsatadi. Ishlab chiqaruvchi korxona marketing tadqiqotlari asosida mumkin bo lgan tarqatish kanallari strukturasini aniqlaydi va mavjud resurslar orqali hamda о z shaxsiy ta minotchilari bilan sotuv faoliyatini amalga oshiradi. Ishlab chiqaruvchi firmalar uchun mustaqil ravishda tovar va xizmatlami tarqatish samarasiz bo Isa, ular boshqa samaraliroq tarqatish kanallaridan foydalanib ish ко radi.

2. 
   Ulgurji va chakana savdo
   

Tovarlami ishlab chiqarilgan joyidan foydalaniladigan joyiga tarqa­tish (distributsiya) savdo kanalida ishlovchi ulgurji yoki chakana tashkilotlar yoki alohida shaxslar tomonidan amalga oshiriladi. Ishlab chiqaruvchining yangi mahsuloti taklifi bozordagi talabdan yuqori bo Isa, distribyutor xizmatidan foydalanadi. Distribyutor funksiyasini ulgurji va chakana savdo tarmoqlari bajarishi mumkin.
Ulgurji savdo ishlab chiqaruvchi va iste molchi о rtasida vositachi bo lib, u bir yo la ham ishlab chiqaruvchi, ham iste molchiga xizmat qiladi. Ishlab chiqaruvchi uchun ulgurji savdo foydali bo lib, u о z bozorini kengaytirish va xarajatlami kamaytirish imkoniga ega bo ladi.
Ulgurji korxonalar quyidagi qoidalarga asoslanib ishlashi kerak:

• 
  Bozorlami chuqur о rganish, tovarlar uchun bozomi tanlash.
  
• 
  Xarajatlar tarkibini kuzatib borish, omborlar, ishchilarga keta­digan xarajatlami tahlil qilish.
  
• 
  Ulgurji savdoni barcha texnologik ketma-ketlikda bajarish, operatsiyalaming daromadliligini nazorat qilish (ulgurji shaklida sotib olish, saqlash, qadoqlash, nav (sort) larga ajratish, sotish).
  
• 
  Sotiladigan mahsulotlaming imiji va brendi shakllanishiga yordam berish.
  

Ulgurji firmalar bir tomondan о zlari uchun altemativ ishlab chiqaruvchilar izlab, yangi-yangi mahsulotlami sotib olish va sotishni maqsad qilsa, ikkinchi tomondan yangi sotish bozorlarini ham izlaydi, yangi iste molchilar segmentini tovarlarga jalb qiladi. Ulgurji firmalar bozorlar haqida axborotga ega bo lib, korxonalami iste molchilar talablari, bozor holati bilan bog liq axborotlar bilan ta minlaydi. Shu bilan birga iste molchilami bozor konyunkturasi, yangi tovar haqidagi ma lumotlar bilan tanishtiradi.