Bob. Tovar va tovar siyosati tovar yoki xizmat ehtiyojni qondirish qurolidir

О sish bosqichi xususiyatlari ко p mahsulot chiqadi (to la quvvat), kam tannarx (texnologiya mukammal egallangan), realizatsiya о sadi, sifat oshgan.
Qilinishi kerak - agressiv marketing (tovar xususiyatlarini tanish- tirish), tovami zamonaviylashtirish (mukammallashtirish), ommaviy sotish (realizatsiya tarmoqlari orqali) kerak.

3. 
   Yetuklik bosqichi. Bu bosqichda tovar yirik partiyalarda tako- millashgan texnologiyalar bo yicha yuqori sifat bilan ishlab chiqariladi. Bu bosqichda ко pgina ishlab chiqaruvchilarda sotilmay qolgan tovarlaming zaxiralari to planib qoladi, oqibatda tovarlaming sotilishi kamayadi. Natijada raqobat keskinlashadi. Raqobatchilar tovarlami ко proq past narxlarda sotishga harakat qiladi. Reklama kuchaytirilib, tovarlaming yaxshilangan variantlarini ishlab chiqarishga mablag lar sarflanadi. Bulaming hammasi foydaning kamayishini keltirib chiqaradi. Eng kuchsiz raqobatchilar kurashdan chetga chiqa boshlaydilar. Tar- moqda faqat mustahkam о rin egallagan raqobatchilargina qoladi. Marketing xizmati tovaming hayotiylik davrini uzaytirish, sotish hamda foydaning kamayishiga yo 1 qo ymaslik uchun tovar, bozor va marketing kompleksini modifikatsiyalash usullarini izlashi kerak bo ladi.
   

Yetuklik (Voyaga yetish) bosqichi ishlab chiqarish quwatidan keragidan ortiq barqaror foydalanish va to la ко rib chiqilgan texno­logiyalar ishlatilishi bilan bog liq.
Yetuklik (Voyaga yetish) bosqichi xususiyatlari katta partiyada ishlab chiqarish (to la quvvat), mukammal texnologiya, izlanish va rivojlantirish.
Qilinishi kerak assortment (tur, modiflkatsiya)ni ко paytirish, yangi bozor kashf qilish kerak (jumladan, eksport), xaridorlami yanada jalb qilish (yangicha reklama), yangi segmentlarni topish (iste molchilar guruhi).

4. 
   Chiqish bosqichi. Qanday holat yuz bermasin, baribir ma lum vaqtdan so ngra tovaming sotilishi pasaya boradi. Tovar sotilishining pasayishi ba zan tezlik borsa, ba zi hollarda sekinlik bilan bir tekis boradi.
   

Pasayish bosqichi xususiyatlari - raqobatchilar ко p, xaridorlar tajribali, bozomi yangi mahsulotlar egallaydi, sotish kamayib, foyda qisqaradi.
Qilinishi kerak mahsulotni sekin-asta yangisi bilan almashtirish kerak.
Tovar sotishning pasayib ketishi tovar ishlab chiqarish texnologiya- sidagi yutuqlar, iste molchilar talabining о zgarishi hamda mahalliy va xorijiy raqiblar tomonidan raqobat keskinlashuvining vujudga kelishi kabi sabablar bilan izohlanadi. Sotishning va foydaning kamayishi natijasida bir qancha firmalar va korxonalar bozordan chiqishga majbur bo ladilar. Qolganlari esa taklif etilayotgan tovarlar assortimentini qisqartirishga, samarasi yuqori bo lmagan savdo kanallari va bozoming kichik segmentlaridan voz kechishga, rag batlantirish uchun sarflanayot- gan mablag lami kamaytirishga va narxni tushurishga majbur bo ladilar. Ba zan tovar hayotiylik davrining chiqish bosqichida ham tovami tiriltirish va uning hayotiylik davrini davom ettirishga harakat qilib ко rish mumkin. Buning uchun firmaning marketing xizmati reklamani faollashtirishi, narxni о zgartirishi, tovarlaming о rab-joylanishini takomillashtirishi, sotish tizimini qaytadan tashkil etishni, eng asosiysi esa yangi bozorlarga kirish va ulami о zlashtirish kabi ishlami amalga oshirishi kerak bo ladi. Agar bu chora tadbirlar ham ijobiy natija bermasa, u holda tovar ishlab chiqarishni to xtatishga о tish to g ri yo 1 hisoblanadi. Bunday holat yuz beradigan bo Isa iste molchilar va sotish kanallari muayyan tovami ishlab chiqarishning to xtatilish vaqti, kafolat majburiyatlariga rioya etilishi, kafolatlar tugagandan keyin ta mirlashni amalga oshirish tartiblari, ishlab chiqarishdan olingan tovaming qancha vaqt davomida yordamchi qismlar bilan ta minlashi haqida oldindan ogohlantirilishi maqsadga muvofiqdir. Bunday harakat firmaga bo lgan ishonch yo qolmasligiga va iste molchilar firmaning yangi tovarlarini ijobiy qabul qilishlariga mustahkam zamin yaratadi.
Firmanig samarali faoliyat ко rsatishida marketing taktikasini qo Hash muhim ahamiyat kasb etadi. Lekin bu marketing taktikasi
tovaming turli hayotiylik davri bosqichlarida о ziga xos xususiyatga ega bo ladi. Quyidagi 9.1-jadval ma lumotlarida tovaming har xil hayotiylik davri fazasida firmaning marketing taktikasi qanday bo lishi bo yicha ma lumotlar keltirilgan.