Bob. Tovar va tovar siyosati tovar yoki xizmat ehtiyojni qondirish qurolidir

jadval

Marketing miks kompleksidagi narxning о rni

Mahsulot	Mahsulotning xaridor uchun qadri	Narx
Kommunikatsiya
		Distributsiya

Narx bajaradigan ba zi bir vazifalami ко rib chiqamiz: avvalo, narxlar ishlab chiqarish va iste moldagi о zgarishlardan xabar beradi. Masalan, poyafzalga bo lgan talab biron bir sababga ко ra ко payib borayapti, deb faraz qilaylik. Bu hoi poyafzal do konlari egalariga, poyafzallar uchun yuqoriroq narx qo yish imkonini beradi. Ikkinchi tomondan, sotuvchilar poyafzal fabrikalariga qo shimcha buyurtmalar beradilar, chunki ulami ко proq sotish ulaming daromadlarini oshiradi. Fabrikani aynan poyafzal ishlab chiqarishdan manfaatdor qilish uchun ularga poyafzal do konlarining egalari ilgarigiga qaraganda balandroq narx taklif qilishlari lozim. Fabrikalar ishlab chiqarishni kengaytirish uchun har xil charm va uning о mini bosuvchi boshqa resurslami ко proq sotib olishlari, shuningdek, qo shimcha ishchi kuchini yollashlari lozim bo ladi. Ishlab chiqarishning ushbu omillariga talabning ortishi ulaming baholari oshishiga olib keladi, bu esa о z navbatida ulami taklif qilishning о sishini rag batlantiradi. Shu tariqa ishlab chiqarishning bir bo g unidan boshqasiga poyafzalga talab oshganligi haqida axborot yetkazib turiladi. Poyafzal uchun kerakli bo lgan tovarlarga ehtiyojning ortishi mo yna (jun) sanoati, fumituralar ishlab chiqarish ко lamini kengaytirishni, ishlab chiqaruvchilami rag batlantiradi.

Narxlar faqat iste moldagina emas, balki ishlab chiqarishdagi о zgarishlardan ham darak beradi. Masalan, yong in chiqishi natijasida ко p zavodlar to xtab qoldi, deylik u holda ishlab chiqarish kamayib ketadi. Ushbu hoi ulaming narxini oshishiga olib keladi, bu о z navbatida poyafzal fabrikalari egalari uchun poyafzallami ilgarigi miqdorda tayyorlashni befoyda qilib qo yishi mumkin. Talab ilgaridek qolganda poyafzal ishlab chiqarishni qisqartirish va sotuvchilar uchun ularga balandroq chakana narxlar belgilash imkonini yaratadi. Tovaming oshgan narxi uni iste mol qilishni qisqartirishdan darak beradi. Charm ishlab chiqarishni qisqartirish haqidagi xabar shu tariqa poyafzal iste molchisiga yetib boradi. Ammo uning uchun poyafzal narxi nima sababdan oshganligi muhim emas. U sabablaridan qat iy nazar tovar narxi oshganligiga bir xilda qaraydi.
Narxlaming boshqa muhim vazifasi - ishlab chiqaruvchilar va iste molchini rag batlantirishdir. Narxlaming о zgarishi ishlab chiqaruvchilami ham, iste molchini ham chorasini ко rishga, ayni vaqtda bunday chora imkoniyat yaratishga undaydi. Bizning misolimiz- da poyafzalga talabning ortishi ulami ishlab chiqarishni ко paytirishga rag batlantiradi. Lekin bu xomashyo materiallarini, xullas, ishlab chiqarishni kengaytirish uchun zamr hamma narsalami xarid qilish, ко paytirishni talab etadi. Poyafzal fabrikalarida bunday imkoniyat paydo bo ladi ham, zero poyafzalga bo lgan talab va narxning oshishi ular qo shimcha daromad olishi va bu daromad ishlab chiqarishni kengaytirishga sarflanishi mumkin. Bu esa poyafzalning narxi balandroq bo lganda poyafzal fabrikalari egalariga о z daromadlarini yanada oshirish imkonini beradi. Shunisi ham muhimki, narxlar mexanizmi ishlab chiqarilayotgan mahsulot miqdorini ко paytirishgina emas, ishlab chiqarishning eng tejamli usullarini ishlashni ham rag batlantiradi. Poyafzal ishlab chiqaruvchilaming daromadi sotishdan tushgan pul bilan ishlab chiqarish xarajatlari о rtasidagi tafovutdan iborat bo lganligi sababli eng kam xarajat qilgan holda mahsulot ishlab chiqarish ular uchun foydali bo ladi. Poyafzal ishlab chiqarishda foydalaniladigan charmning biron xili borgan sayin kamyob va qimmat bo lib boradi, deb faraz qilaylik. Bu hoi uni tejashga va uni о mini bosa oladigan arzonroq materialni izlashga rag batlantiradi.
Narxlaming uchinchi vazifasi ikkinchisi bilan chambarchas bog liq. Bu daromadlaming taqsimlanishidir. Tovar ishlab chiqarish sharoitida xo jalik faoliyati ishtirokchilari oladigan daromadlar ular о z shaxsiy yoki ishlab chiqarish iste mollarini ко zlab sotadigan yoki sotib oladigan tovarlar va xizmatlaming narxlariga bevosita bog liqdir. Narxlaming о zgarishi iqtisodiy ne matlar sotuvchilari va xaridorlari turli guruhlarining daromadlari miqdoriga to g ridan to g ri ta sir ко rsatadi. Bozorga jamiyat uchun eng zarur ne matlami yetkazib beruvchilar, shuningdek, ushbu paytda mo 1-ko 1 bo lgan ne matlami sotib oluvchilar ham yutadilar. Poyafzalchilik mehnatiga bo lgan talab oshsa (taklif о zgarmay qolgan darajada), ulaming ish kuchining narxi, demak, daromadlari ham ortadi. Mehnat bozorida taklif oshadigan (doimiy talab sharoitida) bo Isa, uning aksi bo ladi: ish kuchining narxi pasayadi.
Narxlaming to rtinchi vazifasi alohida korxonalarga va xo jalik sohalariga ishlab chiqarish omillarini taqsimlashdir. Narxlar xo jalik yurgizishning muhim vositasidir. Marketingni boshqarish jarayonida marketologl&r narxlaming barcha turlaridan, asosan ulgurji narxlar, mahsulot tashish tariflari va hisob narxlari bilan ish ко radilar.
Narxlami quyidagi belgilar orqali turkumlash mumkin:

1. 
   Savdo sohasi bilan bog liq narxlar turlari:
   

Ulgurji
Chakana
Xarid va boshqalar.

2. 
   Boshqarish darajasi va usullari jihatidan farq qiluvchi hamda davlat tomonidan tartibga solinish darajasiga qarab narxlar:
   

Tartibga solinadigan (boshqarilib, о zgarib turadigan) narxlar
Erkin narxlar
Qat iy belgilangan, tasdiqlangan narxlar

3. 
   Narxning boshqa xillari (masalan, bozor narxi, xalqaro narxlar va h.k.).
   

Xaridorga realizatsiya qilinadigan tovar miqdoriga bog liq holda narxlaming quyidagi turlari farqlanadi: