Bob. Tuman fermer xo’jaliklarining resurslar salohiyati va ulardan foydalanishning bugungi holati

 35 ,363

ming so’m

Demak, xo’jalikda 20111yilda 1 s paxtaning tannarxi 35363 so’m bo’lgan.

Bu tuman fermer xo’jaliklari bo’yicha taqqoslaganda 22289 so’mga yoki 62% kam.
Fermer xo’jalikda olingan paxta xom ashyosi daromadga olingan, ammo paxtani yig’ishtirib olgandan so’ng g’o’zaplya daromadga olinmagan. Agar fermer xo’jalikda qo’shimcha mahsulot sifatida g’o’zapoya ham daromadga olinganda paxtaning tannarxi yanada pasaygan bo’lar edi.
Paxta tannarxining pasayishi foydaning ko’payishiga olib keladi. Foydaning ko’payishi esa fermer xo’jaligi iqtisodiyotining mustahkamlanishiga olib keladi.


2.3 Qishloq xo’jaligi tarmoqlarining iqtisodiy samaradorligini oshirish yo’llari

Fermer xo’jaliklarda paxta xom ashyosi ishlab chiqarish ham boshqa mahsulotlarini ishlab chiqarish kabi xarajatlarsiz sodir bo’lmaydi. Ishlab chiqarish uchun moddiy, mehnat va moliyaviy resurs sarflanadi, unda sarfning yig’indisi ishlab

chiqarish xarajatlarini tashkil etadi. Lekin sarf bo’layotgan resursini tejab xarajat qilish iqtisodiyotni modernisayalash sharoitida katta ahamiyatga egadir. Qancha tejab sarflansa, xarajat samaradorligi shuncha yuqori bo’ladi. Shuning uchun xarajatlar hajmini o’rganib, kamaytirish yo’llarini ko’rsatish tahlilining asosiy maqsadidir. Xarajatlar tejalsa, foyda oshib, xo’jalikda ishlab chiqarish yangi zamon texnologiyasi asosida yangilashda, muhim moliyalashtirish manbai bo’lib, xizmat qiladi.
Tayyor mahsulotlarning ishlab chiqarish tannarxi (xarajat)ni taxlil etish uchun iqtisodiy tahlilining solishtirish usulidan foydalanish, hisobot yilidagi xarajatlar summasini bazis yildagi yoki rejalashtirilgan xarajatlar summasiga qiyoslab, umumiy o’zgarish aniqlanadi, ya’ni uning ko’payganligi yoki kamayganligi aniqlanadi.

5. 
   jadval ma’lumotlaridan ma’lumki, “Yulduz” fermer xo’jaligida 2009-2011 yillarda paxtaning ekin maydlni 15,3 gektarga qisqargan. Shubilan birgalikda, yalpi hosil ham mos ravishda kamaygan. Ammo, hosildorlik 22,4 s.dan 24,6 s.ga ko’tarilgan va bu o’z navbatida mahsulot birligi tannarxining
   

Mahsulot tannarxi qishloq xo’jalik ishlab chiqarish samaradorligining asosiy ko’rsatkichlaridan biridir. Tannarx pasaysa (arzonlashsa) ishlab chiqarish samaradorligi oshadi, ya’ni uning foydasi ko’payadi. Shuning uchun ham tannarxni o’rganib, uni arzonlashtirish imkoniyatlarini aniqlash katta ahamiyatga egadir. Mahsulot tannarxi deb nimaga aytiladi? Mahsulot ishlab chiqarish uchun ketgan barcha ishlab chiqarish

5.