Божхона экспертизаси ва товарларни таснифлаш кафедраси фанлари бўйича якуний давлат аттестацияси саволлари (2023 й)

Товарлар номенклатураси–бў инсон ҳаёти давомида ишлатиладиган товарлар 
номларининг ТН синфлаш қоидалари бўйича маълум бир тизимга солинган рўйхати 
бўлиб, унда божхона ходимлари ва декларантлар ўз хизмат фаолиятида 
фойдаланадилар. 
Товарлар-тури, келиб чиқиши, ишлатилиши, таркиби бўйича турли хил бўлади. 
Барча товарларни маълум тизим асосида номлаш, қўллаш учун уларнинг бир системага, 
яъни товарлар номенклатурасига киритиш, ташқи иқтисодий фаолиятда товарларнинг 
ягона қоидага бўйсунишига асосланган товарларни синфлаш тартибини ишлаб чиқиш 
зарурати пайдо бўлди. 
Товарлар номенклатураси бўйича товарларни таснифлашда қуйидаги вазифалар 
бажарилади: 
- халқаро савдода товарларни эркин ҳаракатланишига қулай шарт-шароит 
яратилади;
- товарларга ТИФ ТНга хос код рақами берилади; 
- ТИФ ТН код рақами орқали товарлардан бож тўловлари тўғри ва тўлиқ 
ундирилади, (мамлакатнинг иқтисодий хавфсизлиги таъминланади); 
- ТИФ ТН код рақами билан божхона ва давлат статистикаси юритилади ҳамда 
ташқи савдо жараёнида товарлар ҳаракати таҳлил қилинади ва ўрганилади. 
Уйғунлашган тизимда (кейинги матнларда УТ, ГС, HS) ер шаридаги барча 
мамлакатларнинг товарларига бир хил 6 хонали код рақами берилади, бир хил 
таснифланади ва таснифлашнинг 6-та қоидалари (ОПИ) ҳам бир хил талқин этилади. 
УТнинг яна бир муҳим афзалликлари шундан иборатки, товарлар турли хил 
миллатларнинг тилларида номланади, бироқ бир хил қоидалар билан таснифланади ва 
код рақами берилади, биз товарларнинг тилини тушунмаслигимиз мумкин, лекин ушбў 
код рақамлари орқали, масалан HS-2201 минерал сувлар, HS-8703 енгил автомобил ва 
бошқа товарларни мазкур товарлар номенклатураси код рақамлари орқали тушунамиз. 
29. Уйғунлаштирилган тизим бўйича товарларни таснифлашнинг нечта 
қоидаси (ОПИ, асосий интерпретация қоидалар) бор ва бу қоидалар қандай 
тартибда қўлланилади 

---

Уйғунлашган тизим бўйича товарларни таснифлашнинг 6 та қоидаси (ОПИ, асосий 
интерпретация қоидалар) бор. 
• Уйғунлашган тизим - товарларни таснифлашнинг асосий қоидаларини 
белгилайди. 
• Ушбу қоидаларнинг Уйғунлашган тизимда бир хилда талқин этилиши талаб 
этилади. 
• Уйғунлашган тизим ТИФ ТНнинг асосини ташкил этади. 
• 1-5 қоидалар билан товарлар 4 хонали рақамгача, товар позициясигача
таснифланади. 
ЭСЛАТМА: Ҳар қандай товарни таснифлаш (ОПИ) қоидаларидан фойдаланишдан 
аввал товарларнинг қуйидаги асосий хоссаларини ўрганишдан бошланади (баъзан бу 
Бош қоида деб ҳам юритилади):
- материал ёки компонентнинг характеристикаси, товарнинг вазифаси; 
- товарнинг кимёвий таркиби; 
- товар таркибидаги компонентларнинг миқдори; 
- товарнинг қиймати, нархи; 
- товарнинг ташқи савдодаги мақоми, салоҳияти.